background image
1416
A
LT
E
KSTREMTE
yillik bir deerlendirme sonrasi dillendirilmitir. Raf 'in göre-
celi olarak daha detayli analizinde kronik ari ve topallama
(%33), nörolojik yaralanmalar ve mesane barsak fonksiyon
bozukluklarinin stabil olmayan veya deplase yüksek enerjili
kirik-çikiklarda yüksek oranda görüldüü bildirilmitir.
Slatis ve Huittinen muhtemelen yüksek enerjili pelvik ki-
rik-çikiklarla ilgili olarak sinifl ama, tedavi ve sonuçlari bildi-
ren ilk yayini yayinlamilardir. 1970'li yillarin hemen bainda
geni bir hasta populasyonunda yapilan bir seri yayinda
70,167
(400'den fazla) deplase vertikal stabil olmayan pelvik yara-
lanmalarda görülen yüksek mortalite ve morbidite oranina
dikkat çekmilerdir. Fonksiyonel sonuçlar ve ari hem poste-
rior halka yaralanmasina(çikia kari kirik) hem de iyileme
sonrasi en son kiriin durumuna balidir. Hastalarin küçük
bir çounluunda "çift vertikal" veya "Malgaigne" olarak ad-
landirilan yaralanma eklinin (pelvik halkanin hem posterior
hemde anterior kenarindan olan vertikal yaralanma) ölüm
orani %7'dir. Daha erken yayinlarda
91,136
ayni bölge yaralan-
masi olan daha fazla sayida hastada ölüm oranlari %18 olarak
rapor edilmitir.
1970'li yillarin sonu ve 1980'li yillarin hemen bainda cid-
di pelvik yaralanmasi olan hastalarda geç mortalite ve morbi-
ditenin daha iyi anlailmasi, kas-iskelet-sistemi ve beraberin-
de görülen iç organ yaralanmalarinin daha iyi deerlendiril-
mesine yönelik çabalar hizlanmitir. Slatis
168
ve Riska
139
e za-
manli fakat birbirlerinden habersiz yaptiklari çalimalarinda
stabil olmayan pelvik kirikli hastalarda yaralanmadan hemen
sonra eksternal fiksatör uygulanmasinin mortalite ve morbi-
ditede hafif bir iyilemeyle sonuçlandiini bildirmilerdir.
Bu yayinlardan sonra pelvik kirikli hastalarda eksternal
fiksatör kullanimi belirgin ekilde artmitir. Bu çalimalar
sonucu yapilan deerlendirmelerde eksternal fiksasyonun tek
baina anterior veya lateral kompresyon yaralanmalarinda ye-
terli olurken
86,192
deplase stabil olmayan posterior pelvik halka
yaralanmarini kontrol etmede yetersiz kaldii bildirilmitir.
77
Bu öncü insanlarin bulgulari ve gözlemleri ciddi, stabil
olmayan pelvik halka yaralanmalarinin biomekaniinin daha
iyi anlailmasina hiz vermi ve fonksiyonel sonuçlari ve bu ya-
ralanmalarla beraber çok sik görünen morbidite ve ölümleri
engellemek için gerekli olan tedavi algoritmalarinin ve inter-
nal stabilizasyon cihaz ve tekniklerinin gelimesine yol açmi-
tir. Bu bölümde pelvik halkanin travmatik yaralanmalarinin
acil, cerrahi ve ameliyat sonrasi deerlendirmesi ile ilgili mo-
dern klinik literatürler tartiilacak ve spinal pelvik, perkütan
fiksasyon teknikleri, cerrahi navigasyon kullanim teknikleri
üzerine genel bir baki yapilacaktir.
TEDAV YÖNTEMLER
Yaralanma Mekanizmasi
Travmatik pelvik yaralanmalar siklikla motosiklet yaralan-
malari yaya-otomobil çarpimalari motorlu araç kazalari ve
ezilme yaralanmalari ile oluur.
1,36
Travma kayitlari ve bilgi
bankalari yüksek enerjili motorlu araç kazalarinin artmasiy-
la beraber pelvik kiriklarinda arttiini bildirmektedir.
36,72,138
Yandan çarpma ve araç kazalari pelvik kiriklarda morbidite
ve mortalite için en önemli risk faktörleridir.
146
Bu mekaniz-
ma düünüldüünde bu yaralanma için baskin epidemiyo-
lojik hasta ortalama 33 yainda erkek hastadir.
102
Pelvik hal-
kayi ayiracak kadar büyük kuvvetlerin olmasindan dolayi
travmatik pelvik kiriklari ve beraberinde görülen visseral ve
yumuak doku yaralanmalari morbidite ve ölüm oranlarinda
%10'dan %50'ye kadar deien bir yelpaze ortaya çikarmakta-
dir.
57,91,108,136,139,140
lk Deerlendirme ve Beraberindeki Yaralanmalar
Hastayi ilk gören medikal taiyici profesyonellerden alinan
bilgilere göre yaralanma mekanizmasina, hastanin durumuna
ve fizik muayeneye bakilarak pelvik yaralanmadan üpheleni-
lebilir. Ameliyat öncesi taima protokolleri ve acil bölümün-
deki tedavi algoritmalari bu yaralanmalarda geçerli ve fayda-
lidir (ekil 44-1). Bunlar hastanin yaam ihtimalini arttiran
ve morbiditeyi azaltan müdahalelerdir.
19,41,93
Boyun, torasik ve
lomber omurganin uygun ekilde sabitlenmesi, havayolunun
korunmasi ve balangiç dolaim desteinin salanmasi ana
amaçlar olmalidir.
Çoklu yaralanmasi olan hasta torasik, intraabdominal yu-
muak doku, pelvik ve ekstremite kanamalari açisindan risk
altindadir ve multidisipliner takim yaklaimiyla koordinasyo-
na gerek duyar.
83
lk deerlendirme tamamlandiktan ve uygun
ekilde oksijenizasyon yapildiktan sonra kanama kaynaklari
tanimlanmali ve kontrol edilmelidir. Deerlendirme sirasi ile-
ri travma yaam destei kurslari ve el kitaplarinda çizilmitir
ve stabil olmayan travma hastalarina yaklaimin organizas-
yonunda önemlidir
3
. Hemodinamik gidiat hastanin durumu
hakkinda karar vermek için faydalidir fakat ölçülmesi zaman
gerektirir. Hemodinamik stabilitenin ilk deerlendirilmesin-
de aceleci davranilmamalidir. Yüksek enerjili travma sonra-
si pelvik kirik gelien hastalar youn bakim ünitesinde veya
monitorize bir çevrede ilk 24-36 saat boyunca hizli iç kanama
geliebilecei için gözlem altinda tutulmalidir.
Göüs, karin ve pelvisin radyografik görüntüleri iç kana-
ma kaynaini tanimlama ve travma hastasinin rutin deer-
lendirilmesi amaciyla çekilmelidir.
3
lk müdahalelere ra-
men künt abdominal/pelvik travma sonrasi hemodinamik
instabilite ve hipotansiyon görülen hastalarda abdominal
kanamayi ortaya koymak için laparatomi endikasyonu var-
dir. Fakat uygun sivi tedavisine cevap veren, ok bulgusu
olmayan hastalarda devam eden iç kanama kaynaini ara-
tirmak amaciyla tanisal, peritoneal lavaj (DPL) yapilmalidir.
Bilinen veya üphe edilen pelvik kirii olan hastalarda pel-
vik hematomun yalanci pozitif sonuçlarindan kaçinmak için
DPL göbek üstünden yapilmalidir. Künt abdominal ve pelvik
travmali hastanin modern deerlendirmesinde rutin olarak
göüs tomografisi çekilmesi, abdomen ve pelvisin serbest sivi
için aratirilmasi gerekmektedir. Kuzey Amerika'nin birçok
kuruluunda kati organ yaralanmasi olmayan fakat tomogra-
fide serbest sivi görülen künt abdominal travmali hastalarda
DPL yapilmaktadir.
Eskiden travma için özellemi abdominal sonografi
(FAST) abdominal kanamayi belirlemek için yapilmaktaydi.
Sonucu pozitif çikan hemodinamik olarak stabil olmayan