background image
304
G
ENEL
K
URALLAR
: T
EDAV
P
RENSPLER
Bunlar genellikle yari otomatiktir, bu da tetik her basildiin-
da ve silah arjöründe cephane bulunduu sürece bir mermi
atelenir demektir.
7,35,83
Tabancalar askeri olmayan yaralanmalar ile en çok iliki-
lendirilen ateli silahlardir. Bir tabanca kisa bir menzil üzerin-
de ate etmek için tasarlanmitir ve küçüktür. ki tip taban-
ca en sik kullanilir: tabanca (pistol) ve toplu silah (revolver)
(ekil 11-2A). Bir tabancada, tetik her çekildiinde namluyu
besleyen fiekleri barindiran bir arjör bulunur (ekil 11-2B).
Toplu silahlar fiekleri barindiran bölmeleriyle toplari içerir.
Tetik çekildiinde toplar döner böylece fiek namluya dizi-
lir.
83,141
Yivli tüfekler, tabanca veya av tüfeklerine göre aticidan
daha uzaktaki hedefl eri vurmayi amaçlayan omuzdan atele-
nen silahlardir (ekil 11-3). Genel olarak, namlu daha uzun-
dur ve mermi üzerinde dönü uygulamak için yiv ve sete sa-
hiptir, havada jiroskopik istikrar salar. Yiv ve set, namluyu
kaplayan, mermi çekirdeini kavrayan ve boylamsal eksende
dönmesini salayan spiral oluklardan oluur. Yivli tüfekler-
den atelenen mermi çekirdekleri tabancalardan atelenenlere
göre ekil olarak daha fazla aerodinamiktirler ve daha doru
mermi uçuunu salarlar. Askeri olmayan tüfekler için olan
mermilerde hedefi vururken merminin genilemesi için açik
bir ucu ya da yumuak çekirdek ucu olabilir. Askeri mermiler,
yara hasarini azaltan deformasyon veya parçalanmayi sinir-
landiran tamamen metal kilifa sahiptir. Makineli tüfekler tam
otomatik tarzda atelemek için uygundurlar; bu durum, daha
önce açiklanan yari otomatik atilarin aksine tetik basili tutul-
duu sürece tekrarlanan atilar atelendiinde oluur. Maki-
neli tüfekler genellikle yivli tüfeklere göre daha airdir ve araç
veya uçak üzerine kurulurlar.
130
Modern askeri tüfekler, genellikle "saldiri tüfekleridir" ve
hem yari hem de tam otomatik düzende ati yapabilirler. Geri
tepmeyi engelleme çabasi olarak, bu silahlarda kullanilan fi-
ekler, sivil av tüfekleri veya yirminci yüzyilin ilk yarisindaki
askeri tüfeklerde görülen fiekler gibi tam-güçlü tüfek fiekle-
rinden deildir. Örnein, I. ve II. Dünya Savalarinda standart
Sovyet piyade tüfei, saniyede yaklaik 2800 feet 7.62-mm,
150-grain mermi atan Mosin Nagant M 91/30'du. II. Dünya
Savai sonrasi, yedek tüfekler (AK-47) 7.62 mm, 120 grain
mermileri 2340 fps ile ateliyordu. AK-47 ayni zamanda tam
yari otomatik biçimlerde çaliabiliyordu.
Yivsiz av tüfekleri pürüzsüz namlusu olan omuzdan ate-
lenen silahlardandir (ekil 11-4). Yivsiz av tüfekleri, boyutlari
0.012 ile 0.36 inç arasinda deien saçma olarak adlandirilan
EKL 11-1
Bir fiein ematik çizimi. Bütün bir fiei, kovan,
kurun, bir ateleme fitili ve barut oluturmaktadir. Vurulduun-
da, ateleme fitili uçutaki mermiyi itmek yoluyla basinç yaratarak
barutun yanmasini balatir.
EKL 11-2
Tabanca çeitleri.
A. Bir 9 mm'lik Browing P-35 tabanca askeri bir tabanca
olarak dünyanin pek çok yerinde kullanilmitir. Bu ateli silah ilk kez 1930'larda üretilmitir.
B. Toplu silah; toplar namluyla her fiei hizalamak için döner.
Mermi
(kurun)
Barut
Ateleme
fitili
Fiek
kasasi