background image
465
B
ÖLÜM
17:
SKELET
T
RAVMASINDA
B
LGSAYAR
Y
ARDIMLI
O
RTOPEDK
C
ERRAH
cerrahi esnasindaki durumunu, aninda, tam ve net görmesi-
ni salar.
44
Enstrümanlarin yeri ve anatominin aninda ortaya
konmasi ile bunlarin cerrahi öncesi ve cerrahi esnasindaki gö-
rüntülerle birletirilmesi, sürekli görüntülemeye benzer yeni
bir yöntem yaratmitir. Bu balamda, BYC sistemleri, araba-
larda bulunan ve oförlerin istenen yere gidi yolunu bulma-
sina yardimci olan Küresel Pozisyon Sistemleri (Global Posi-
tion Systems, GPS) üzerine kurulu, kilavuzlara benzer. Sürü
esnasinda sistem haritada arabanin kesin yerini ve her dönü
yönünü önceden gösterir.
Ortopedide ilk ticari BT tabanli kilavuz sistemleri,
1990'larin ortalarinda omurga cerrahisinde sunulmutur.
28
Birkaç yil sonra, total kalça ve total diz replasmani için fl oros-
kopik sistemler gelitirildi.
37
Bugün, primer ve revizyon total
kalça, total diz replasmani, ÖÇB rekontrüksiyonu, omurga
pedikül vidasi yerletirilmesi, ve travma gibi farkli ortopedi
prosedürlerinin planlanmasi ve gerçekletirilmesinde, birçok
görüntülü ve görüntüsüz sistemler mevcuttur.
15,20,30,36,37
Bilgisayar yardimli cerrahi, imdiden ortopedik travma
cerrahisi tertibatinin bir parçasi haline gelmitir. Bu alanda
hizla gelien bilgisayar kullanimi, cerrahi öncesi planlama-
dan, cerrahi sonrasi deerlendirmeye kadar, ortopedik travma
hastasi tedavisinin her aamasinda uygulanabilir birçok seçe-
nek sunmaktadir. Travma hastalarinin tedavisinde bilgisayar
kullaniminin rolü, sadece planlama öncesi dönemde olasi-
liklari arttirmak deil ayni zamanda bu süreyi kisaltmaktir
ki bu travma hastasi morbiditesinde çok önemli olabilen bir
avantajdir. Bilgisayarli görüntüleme cihazlari, acil odasindaki
hasta kabul alani ve/veya travma birimine götürülebilir ancak
bu mevcut tertibatta deiiklik gerektirir, idari deiikliklere
ihtiyaç duyar ve yüksek maliyet yaratir. Bir dier seçenek ise,
uygun üç boyutlu (3D) bilginin ameliyathanede en kisa za-
manda elde edilmesi için geleneksel görüntü kuvvetlendirici-
lerinin gelitirilmesi ile salanan kapsamli görüntülemedir ve
bu SireMobil Iso-C 3D (Siemens Medical Solutions, Erlange,
Almanya) ile elde edilebilmektedir.
Son zamanlarda bilgisayarli navigasyon, bilgisayar yar-
dimli cerrahinin planlama öncesi dönemde kullanimindan
cerrahi esnasinda kullanimina doru genilemitir. Bu günü-
müzdeki minimal invaziv cerrahi eilim ile iyi bütünlemek-
tedir. BYC teknolojisi iki temel amacin elde edilmesi için ame-
liyathaneye önemli dijital bilgi getirir: minimal invazif cerrahi
ve maksimum uygunluk. Dahasi, cerrah ve hasta ortopedik
travma cerrahisi ile genellikle beraber olan radyasyona maruz
kalmada belirgin azalmadan memnun olurlar. Travma cer-
rahisine adapte edilmi ve u an farkli aamalarda kullanilan
temel yöntem fl oroskopidir. Bu teknoloji bazilari tarafindan
sadece fl oroskopinin iyiletirilmesi olarak görülebilir fakat,
BYC ilemlerin ortopedik travma ameliyathanesine integras-
yonunda, bilgisayar tabanli navigasyon sistemleri üphesiz iti-
ci güç haline gelmitir.
TEKNK ELEMANLAR
skelet Travmasinda Bilgisayar Yardimli Ortopedik Cerrahi
(T-BYOC) sistemleri, cerrahi öncesinde planlama (mevcut
ve uygulanabilir ise) ve cerrahi esnasinda navigasyondan
meydana gelmektedir. Biz daha sonra her birinin teknik özel-
liklerini ve mevcut navigasyon sistemlerinin tiplerini tanim-
layacaiz.
Bilgisayarli Cerrahi Öncesi Planlama ve Model
Oluturulmasi
skelet travmasi cerrahisinde, cerrahi öncesi planlama genel-
likle X-iini ve BT filmleri ile yapilmaktadir. Bu uygulamanin
sakincali yönü anatomik ölçümlerin yaklaik aliniyor veya ya-
pilamiyor olmasidir; plak tespiti ve implant ablonlari genel-
likle ie yaramaz; bunlarin ölçüleri, pozisyonlari ve konumlari
sadece yaklaik olarak tanimlanabilir ve uzaysal görüntüler
elde edilemez. Sonuç olarak, sadece birkaç alternatif ortaya
konabilir.
Dijital radyografi ve BT verileri belirgin ekilde iyilemi-
tir ve daha iyi planlamaya izin vermektedir. Dijital radyogra-
fi görüntüleri korole edilebilir ve anteversiyon açisi ve bacak
uzunluu ölçümü gibi anatomik ölçümler bu görüntülerde
yapilabilir. Tespitin ve implantlarin dijital ablonlari radyog-
rafi görüntülerinin üzerine konarak çeitli alternatifl er orta-
ya konabilir. Bilgisayar yardimli planlama paket programlari,
cerrahin tespit araçlari dijital ablonlarini seçmesine, yerleti-
rilmesine ve uygun ölçümleri yapmasina izin verir. Bu bilgi-
sayar destei geleneksel analog ablonlama ve ölçüm teknikle-
rine göre daha fazla uygunluk, çok yönlülük ve kolaylia izin
vermektedir.
4,35
ekil 17-1A kirik bir tibianin internal tespiti
cerrahi öncesi planlamasina ilikin ekran görüntüsünü gös-
termektedir.
BT verileriyle, cerrahi öncesi planlamada üç boyutlu öl-
çümler ile karmaik yapilarin ve kiriklarin uzaysal görüntü-
lenmesi salanir. Kemik yüzey uyumu, anatomik aks ve oste-
otomi planlari gibi bilgisayar modelleri oluturulmasina izin
verir. Birçok muhtemel senaryoyu analiz etmek için kemik
fragmani modelleri ve implantlar üç boyutlu görüntülenebilir
ve hareket ettirilebilir. Cerrahi öncesi BT ve tespit araçlari ile
elde edilen ve dijital rekontrüksiyon radyografileri olarak bi-
linen cerrahi sonrasi radyografi simulasyonlari ile, üç boyutlu
olarak tespit sonucu deerlendirilebilir. ekil 17-1B-C pelvis
kirii redüksiyon ve tespiti cerrahi öncesi planlamasi kavra-
mini göstermektedir.
Gerçek cerrahi ilemin nerede ise tüm aamalarinin ger-
çekletirilebildii artan sayida bilgisayar programi gelitiril-
mitir.
3,6
Bu nerede ise cerrahi ilemin egzersizinin yapilabil-
mesi sayesinde güvenli zonlar ortaya konur; vida boyutunun
ve yöneliminin önceden planlanmasina izin verir; ve açik
cerrahi yerine perkütan seçeneklerin gözden geçirilmesine
olanak tanir.
Navigasyon ve Kilavuzluun Prensipleri
Navigasyonun amaci, dorudan görülemeyen cerrahi aletler
ve anatomik yapilarin uzaysal yerini aninda ve kesin olarak
bildirmektir. Günümüzde bu bilgi fl oroskopinin tekrar tekrar
kullanimi ile elde edilmektedir ve bu dondurulmu iki boyutlu
görüntüdür, aninda görüntü deildir. Cerrah, personel ve has-
ta radyasyona maruz kalir. Kilavuzluun amaci ise görüntü,
grafik veya ses ile cerraha en iyi hareket eklini bildirmektir.
Navigasyon sistemleri, anatomik yapilari gösteren cerrahi
öncesi BT veya cerrahi esnasindaki fl oroskopi görüntülerine
göre, cerrahi aletlerin o andaki yerini, alet veya kemik hare-
ket ettikçe günceller ve sürekli görüntü olarak gösterir. Elde
edilen görüntü navigasyon görüntüsü olarak isimlendirilir ve
radyasyonsuz sürekli cerrahi esnasindaki görüntüye edeer-
dir.