background image
1465
B
ÖLÜM
45: A
SETABULUM
K
IRIKLARI
hangilerinin cerrahi tedavi gerektireceini belirleyebilmeleri
gerekir.
TEDAV LKELER
Yaralanma Mekanizmasi
Asetabulum kiriklari, femur bainin asetabulum eklem yü-
zeyine uyguladii kuvvetler ile oluur.
64
Bu kuvvetler büyük
trokanter yoluyla (femur boynunun ekseni boyunca) veya
femur cisminin uzun ekseni boyunca herhangi bir noktadan
uygulanabilir. Dolayisiyla oluan kirik ekli; darbenin yönü ve
büyüklüü yaninda yaralanma sirasinda kalçanin pozisyonu-
na da balidir
78
(Tablo 45-1). Femur boynunun ekseni boyun-
ca uygulanan kuvvet kalça di rotasyonda iken anterior kirik
olutururken, iç rotasyonda posterior kirik oluturur. (ekil
45-2) Genel olarak kalça fl eksiyondayken femura uygulanan
aksiyel yük femur baini asetabulum posterior eklem yüzüne
yönlendirir. Kalçaya addüksiyon verilmise, femur bainda
kirik olmaksizin çikik oluabilir. Kalçanin pozisyonu ve kuv-
vetin uygulanma yeri ne olursa olsun, kiriin ayrima miktari,
kirik parça sayisi ve eklem yüzeyindeki çökme miktari gelen
kuvvetin büyüklüü yaninda alttaki kemiin dayanikliliina
balidir. Düük enerjili bir yaralanma olmasina karin osteo-
penisi olan hastalarda ciddi parçali kiriklar ve eklem yüzeyin-
de ciddi çökmeler görülebilmektedir. Büyük trokanter üzerine
basitçe düme bile yali osteopenik hastalarda asetabulum ki-
riina neden olabilir. Bu tip göreceli düük enerjili yaralan-
malarda tek baina kirik oluurken, daha yüksek enerjili ya-
ralanmalarda daha fazla iskelet veya dier sistem travmalari
görülebilir.
Elik Eden Yaralanmalar
Asetabulum kiriklari genellikle yüksek enerjili künt travma-
lar sonucu oluur. Bu nedenle siklikla dier kas iskelet siste-
mi ve iç organ yaralanmalari elik eder. Bazi serilerde elik
eden yaralanma oraninin %50'den yüksek olduu bildirilmi-
tir.
73,83,109,99
Matta tarafindan bildirilen seride asetabulum kirik-
larinin %35'inde ekstremite yaralanmasi, %19'unda kafa trav-
masi, %18'inde toraks travmasi, %13'ünde sinir yaralanmasi,
%8'inde batin yaralanmasi, %6'sinda genitoüriner yaralanma,
%4'ünde omurga yaralanma görülmütür.
83
Dolayisiyla aseta-
bulum kiriinin tek baina olduu düünülse bile, hastanin ilk
deerlendirmesinde iyi organize edilmi, bütüncül bir yakla-
im tercih edilmelidir. Elik eden yaralanmalar yaami veya
hayati tehdit edici olabilir, bu nedenle leri Travma Yaam
Destei (Advanced Trauma Life Support-ATLS) deerlendir-
me sirasina uyulmalidir.
4
Asetabulum kiriiyla birlikte pelvik
halkada bütünlüünde bozulma olabilir. Bu pelvik yaralanma
TABLO 45-1
Uygulanan Kuvvet ve Kalça Poziyonuna göre Kirik ekli
Uygulanan kuvvet
Kalça Pozisyonu
Abdüksiyon/Addüksiyon Kalça Pozisyonu Rotasyon
Kirik ekli
Femur boynu ekseni boyunca
(trokanter majör üzerine)
Femur diafizi boyunca (kalça
90 derece fleksiyonda)
Femur diafizi boyunca (kalça
ekstansiyonda)
Nötral
Nötral
Nötral
Nötral
Nötral
Addüksiyon
Abdüksiyon
Nötral
Abdüksiyon 50 derece
Abdüksiyon 15 derece
Addüksiyon
Nötral
Abdüksiyon
Nötral
25 derece DR
50 derece DR
20 derece R
50 derece R
20 derece R
20 derece R
Herhangi
Herhangi
Herhangi
Herhangi
Herhangi
Herhangi
AK+PHT
Anterior kolon
Anterior duvar
Deiken: transvers, T eklinde veya her
iki kolon
Posterior kolon ve tam veya inkomplet
transvers
Transtektal transvers
Juksta/infratektal transvers
Posterior duvar ± kalça çikii
Transvers
Posterior kolon
Posterior kalça çikii ± posterior duvar
kirii
Posterior duvar posterior-süperior kirii
Transtektal transvers
Asetabulum kiriklari, 2nci baski, Berlin, Springer Verlag, 1993
AK+PHT: Anterior kolon ve posterior hemitransvers; DR: Di rotasyon; R: iç rotasyon.
EKL 45-2
Asetabulum kiriinin ekli kismen darbe sirasinda
femur bainin rotasyonel pozisyonuna balidir. Kuvvet femur
boynu boyunca uygulanirken di rotasyon anterior kirik (çizgili
ok
) olutururken, iç rotasyon posterior kirik oluturur (dolu ok).