493
B
ÖLÜM
18: O
STEOPOROZ VE
K
IRILGAN
K
EMK
K
IRIKLARININ
P
RENSPLER
dinlarda erkeklerden daha yüksektir ve yala birlikte katlana-
rak artar (ekil 18-2). Ayrica bu kiriklar trabeküler kemik ora-
ninin daha fazla olduu bölgelerde oluur.
15,201,220
nsidansin
artmasinin sebepleri tam olarak anlailamamitir. Nüfusun
demografik özelliklerindeki deiiklikler, özellikle nüfusun
yali kisminda kemik mineral younluundaki (KMY) dei-
iklikler ve dier risk faktörlerinin hepsi osteoporotik kirikla-
rinin insidansini etkilemektedir.
Kirikla ilikili risk faktörlerinden en sik olani düme-
dir.
99,286,290
Nitekim bazi aratirmacilar ilgimizi osteoporozun
engellenmesine deil; dümelerin engellenmesine deitirme-
mizi önermektedir.
127
Yaklaik olarak evde yaayan 65 ya ve
üstü kiilerin üçte biri ve bakim ve huzurevlerinde yaayanla-
rin %50 ila %60'i 1 yil içerisinde düer ve kadinlar erkelerden
daha fazla düer.
183,263,285,290
Evde yaayan hastalarin yaklaik
%10 ila %15'inde ve bakim evlerinde yaayan hastalarin %15
ila %20'sinde düme ile kiriklar, çikiklar veya ciddi yumuak
doku yaralanmalari ile sonuçlanmaktadir.
213,285,290
Yalilarin %3
ila %12'sinde kadinlarda daha çok olmak üzere düme sonrasi
kiriklar ortaya çikar. Dümelerin %1'inden azinda kalça ki-
rii görülür.
101,183,213,263,285,288,290
Düme eilimi olanlarda yillik
kalça kirii prevelansi %7 iken sik düenler arasinda %14'tür.
Birleik Devletlerde dümeler ekonomiye en fazla yük getiren
yaralanmalar arasinda 2. siradadir.
252
Kazayla dümeler, ya-
lilarda önemli bir mortalite nedenidir. 65 ya üstü hastalarda
yaralanmaya bali ölümlerin %23'ü ve 85 ya üstü hastalarda
ise %34'ü düme sonucu gerçekleir.
77
Bu nedenle asil amaç
düme sikliinin azaltilmasi olmalidir.
127
Osteoporoz kiriklari
topluma da büyük bir ekonomik yük getirmektedir. Kalça ki-
rii yalilarda balica hastaneye yati nedenleri arasindadir ve
kalça kiriinin ABD ekonomisine direk yillik maliyeti 1992
yilinda 7 milyar dolar iken
238
ngiltere'de ise 1994 yilinda 750
milyon dolar olarak hesaplanmitir.
224
Ek olarak kalça kirii
geçirmi olanlarin bakimevi için 1992 yilinda ABD'de 1,5 mil-
yar dolar harcanmitir.
238
Osteoporotik kirik tipleri içinde en
önemlisi kalça kiriklari olduu için maliyetleri ve sonuçlari
yakindan takip edilmitir. Özellikle kalça kirii ile ilikili ola-
rak osteoporoza bali mortalite, kirik sonrasi ilk 6 ay içerisin-
de en yüksek insidansa sahiptir.
305
Ayrica kalça kirii beklenen
sa kalimda %20 azalma ile ilikilendirilmitir
54
ve en yüksek
mortalite erkeklerde,
271
yali hastalarda
146
ve beyaz olmayan-
larda.
146
görülmektedir. Üstelik çok sayida hasta daimi olarak
yürüyemez hale gelmektedir ve kirik sonrasi yürüyemeyenle-
rin orani %20'den %50'ye çikmaktadir.
119
Hastalarin üçte biri
tamamen baimli hale gelir ve bir salik kuruluunda bakima
ihtiyaç duyarlar.
28
Kalça kirii insidansi en yüksek olarak Kuzey Avrupa'da
yaayan beyazlarda rapor edilmi ve bunu Kuzey Amerika'da
yaayan beyazlar ve Asyalilar takip etmektedir ve en az in-
sidans Afrikali Amerikan toplumunda rapor edilmitir.
301
Kadin-erkek orani beyazlarda 3:1, Çinliler ve Bantu irkinda
1:1'dir.
301
Görülme siklii hem erkek hem de kadinlarda yaa
balidir ve 35 ya altindaki beyaz kadinlarda yillik 2/100.000
kiiden 85 ya üzeri kadinlarda 3032/100.000 kiiye yüksel-
mektedir
44,258
(ekil 18-2). Kalça kirii insidansi son 40 yilda
arti göstermekle birlikte
15,220
son verilere göre Kuzey Amerika
ve Avrupa'da insidansin sabit kaldii veya hafif düü göster-
dii belirtilmitir
136,199
(ekil 18-1). Buna karilik gelimekte
olan Asya ülkelerinde kalça kirii insidansi son dekadlarda
hizla artmitir ve 2050 yilinda dünya çapinda 6,3 milyon kalça
kirii olacai ve bunun yaridan fazlasinin Asya'da olacai he-
saplanmaktadir
43
(ekil 18-3).
Vertebra kiriklarinin prevelansi da etnik gruplar arasinda
farklilik gösterir. skandinav, Amerikali ve Hong Konglu Çinli
kadinlarda Dou Avrupali kadinlara göre daha fazla görülür.
Erkeklerde oran ise Hong Konglu Çinli ve beyaz Amerikali
erkeklerde Avrupali erkeklerden daha azdir.
112,163,200,219
Kadin
erkek orani beyazlarda 2:1'dir ve insidans hem erkeklerde hem
kadinlarda yaa baimlidir. Kuzey Amerika'da 45 ya alti erkek
ve kadinlarda yillik 20/100.000 kii altinda iken 85 ya üstü
kadin ve erkeklerde 1200/100.000'e yükselmektedir.
112,219
sveç
verilerine göre vertebra kiriklarinin görülme siklii 1950'den
1983'e kadar arti göstermitir,
15
fakat bu arti Danimarka
106
veya Rochester, New York'ta
212
saptanmamitir. Vertebra kirii
sonrasi erkek ve kadinlarda mortalite artmasina ramen kal-
ça kirii kadar deildir.
110,111
Vertebra kirii geçiren hastalarin
TABLO 18-1
Dünya Salik Örgütünün Normal Kemik Younluu
(KMY), Osteopeni, Osteoporoz ve Yerleik Osteoporozu
Tanimlamasi
Tani Kategorisi
Tanimlama BMD
T-skoru
Normal kemik kütlesi
Osteopeni
Osteoporoz
Ciddi osteoproz veya
yerlemi
osteoporoz
BMD >1 standart sapma genç ve yetikin ortalama
deerlerinin altinda
BMD 1-2,5 standart sapma ortalama genç erikin
deerinin altinda
BMD >2,5 standart sapma ortalama genç erikin
deerinin altinda
BMD >2,5 standart sapma ortalama genç erikin
deerinin altinda ve en az bir osteoporotik kirik
>1
1 to 2.5
<2.5
<2.5
World Health Organization. Assessment of fracture risk and its application to screening for postmenopausal osteoporo-
sis. Report of a WHO Study Group World Health Organ Tech Rep Ser 1994;843:1129