603
B
ÖLÜM
23: K
OMPLEKS
B
ÖLGESEL
A
RI
S
ENDROMU
P
RENSPLER
·
Allodini: Genelde arili olmayan bir uyariya bir ari yani-
tidir. Böylece hastanin arili bölgesinin hafif dokunmak-
tan etkilendiini göreceksiniz. Allodini yansiyan aridan
ayrilir fakat allodinik ari uyarilmi bölgeden farkli bölge-
de meydana gelebilir. Allodininin birkaç formu vardir.
·
Mekanik ya da taktil allodini, dokunmaya cevapla
oluan aridir. Taktil allodini alt gruplara ayrilabilir.
Statik mekanik allodini; hafif dokunma veya basinçla
oluan aridir. Dinamik mekanik allodini ise firça ile
dokunma sonucu oluan aridir
107
.
·
Termal (sicak-souk) allodini, etkilenen bölgede deri
isisindaki hafif deiikliklerin sebep olduu aridir.
·
Hiperaljezi:
Nosiseptör veya periferik sinirlerin hasari
sonucu oluabilen ariya duyarliliktaki artitir. Böylece
hastaya ineyle hafif dokunulduunda hasta dayanilmaz
ari hisseder. Hiperaljezi, tipik olarak hasar ile ilikilidir.
Genellikle fokaldir ve ari bölgesinde hissedilir. Fokal hi-
peraljezi iki alt tipe ayrilir.
·
Primer
hiperaljezi, hasarli dokularda dorudan mey-
dana gelen ari duyarliliini tanimlar.
·
Sekonder
hiperaljezi,
hasarlanmami çevre dokularda
meydana gelen ari duyarliliini tanimlar.
Nadiren tüm vücut boyunca yaygin hiperaljezi görülebilir.
·
Hiperpati: Allodinik veya hiperalzejik cevabin temporal ve
uzaysal toplamidir. Böylece hasta hafif dokunmayi arili
hisseder. Ayrica ayni noktaya ya da etkilenen organin ba-
ka bir bölgesine tekrarlayan dokunmakla dayanilmaz ari
oluur ve uyari kesildikten sonra ari belli bir süre (30 da-
kikanin üzerinde) devam eder. Ciddi vakalarda, kapi çarp-
masinin ani sesi veya souk hava akimi gibi aliilmadik
harici durumlarda bile ari meydana gelebilir. Ortopedik
cerrahlarin bu hastalarin rol yapmadiinin farkina varma-
lari önemlidir. Bu tamamen gerçek ari duyusudur.
TAKSONOMYE TARHSEL BR BAKI
Siniflandirmanin tarihsel bir gözden geçirilmesi bu konu et-
rafindaki karmaiklii aydinlatmaya yardimci olacaktir. Geç-
mite KBAS tanisi, yalnizca otörlerin klinik deneyimlerinden
elde edilen standart olmayan ve subjektif tani yöntemleriyle
konulurdu. Bu tani koyma yöntemleri yaygin olarak kabul
görmemitir. Bu durum yan etkileri, nedenleri ve klinik özel-
likleri yansitan birkaç sinonim sözcükle (Tablo 23-1) ifade
edilmitir. Amerikan Sivil Savai sirasinda Mitchell ve arka-
dalari
120
sinir travmasini takiben arinin yanma hissi özelli-
ini tanimladilar ve bunu eski Yunanca yanma arisi olarak
geçen kozalji olarak adlandirdilar. Bunun aksine 1900'lerde
Sudeck
145,146
bazi KBAS vakalarini içeren ciddi osteoporozla
karakterize durumlari aratirdi. 1901'de Nonne tarafindan bu
durum Sudeck's atrofi olarak adlandirildi.
123
Leriche
99,100
trav-
ma sonrasi osteoporozisle ilikili klinik durumlarin sempa-
tektomi ile deitirilebileceini gösterdi ve De Takats
38
ilk kez
1937 yilinda refleks distrofi terimini önerdi. Refleks sempatik
distrofi terimi, patofizyolojisinde sempatik hiperaktivite olan
Leriche'nin gözlemlerine ait teori baz alinarak Evans
46
tarafin-
dan ortaya atilmi ve Bonica
18
tarafindan mehur edilmitir.
1940'larda Homans
85
major kozalji olarak yeniden adlandiri-
lan Mitchell ve arkadalarinin tanimladii kozalji ile direk si-
nir hasari olmaksizin ortaya çikan benzer durumlarin arasin-
daki ilikiyi göstermek için minor kozalji terimini önerdi. Bu
karmaik duruma kozaljik durum
37
ve mimo kozalji
126
terim-
lerinin eklenmesi kariiklii artirdi. Bu günkü kozalji terimi
Mitchell ve arkadalarinin ilk kullandii major sinir hasarinin
ortaya çikardii yanma hissi eklindeki aridir.
141
Steinbrocker
143
gerçek bir KBAS'ndan ayri bir durum ola-
rak Omuz-El Sendromu terimini önerdi. Glik ve Helal Algo-
nörodistrofi terimini önerdiler.
69
1970'lerin sonunda Fransiz
romatologlar tarafindan eski Yunanca'da arili kullanamama
anlamina gelen Algodistrofiyi kullanmilardir.
44
Sempatik olarak sürdürülen ari; ari, hiperpati ve allodi-
niden oluur ve bu ari selektif sempatik blokla rahatlatilir.
KBAS ve sempatik olarak sürdürülen ari arasindaki iliki
tartimalidir.
141
KBAS'daki ari sempatik olarak sürdürülen
türdendir ve bu yüzden sempatik blokla rahatlatilir. Fakat
KBAS'da balangiç doku ödemini takiben iddetli kontraktüre
de neden olan bir süreç olur. Bu sempatik olarak sürdürülen
arinin kaçinilmaz bir bölümü deildir.
91
Sempatik olarak
sürdürülen ari ortopedik cerrahlar için özellikle yardimci bir
kavram deildir. KBAS'nun etyolojisi aaida ifade edilecektir.
MODERN TAKSONOM VE TANI
Neyse ki yukaridaki tüm karmaa u anda geçmite kaldi.
IASP, KBAS'nun özelliklerini analiz etmede ve bu durumu
yeniden siniflandirmada büyük bir i üstlenmitir.
119
Bu iin
kisa bir özeti u andaki durumu anlamamiza yardim edecektir.
1994'te Orlando, Florida'da bu durumun adi KBAS olarak de-
itirildi
16,141
ve yeni standardize edilmi kriterler oluturuldu.
119
(Tablo 23-2) Tani kriterlerini tamamlamak için KBAS'nun
geni bir tanimi daha sonra yapildi.
22,80
KBAS, devamli (spontan ve/veya uyarilmi) bölgesel ariyla
karakterize durumlari ifade eder. KBAS görünüte klasik bili-
nen travma veya dier lezyonun derece ve zamaniyla uyumlu
deildir. Ari bölgeseldir (spesifik deri bölgesi veya dermatom
TABLO 23-1
Kompleks Bölgesel Ari Sendromu
Sinonimleri
· Kompleks Bölgesel Ari Sendromu
· Refleks Sempatik Distrofi
· Südeck'in Atrofisi
· Kozalji
· Minör kozalji
· Mimo Kozalji
· Algodistrofi
· Algonörodistrofi
· Post-travmatik Ari Sendromu
· Arili Post-travmatik Distrofi
· Arili Post-travmatik Osteoporozis
· Transient Migratuar Osteoporozis