zasyonlar>na (servikal, torasik ya da epif-
renik), patogenezlerine (pulsiyon ya da
traksiyon) ve morfolojilerine (gerçek ya
da yalanc>) göre s>n>fland>r>lan nadir has-
tal>klard>r.
likle yafll> eriflkinlerde görülür. Pulsiyon
divertikülleri ya da yalanc> divertiküller
en s>k karfl>lafl>lan özofageal divertikül ti-
pidir. Bu lokalize d>flar>ya do¤ru f>t>klafl-
malar müsküler tabakadan yoksundur ve
duvar> yaln>zca mukoza ve submukoza-
dan oluflur. Hemen hemen hepsi üst ya da
alt özofageal sfinkterin anormalli¤i nede-
niyle devam eden peristaltik dalgada olu-
flan fonksiyonel obstrüksiyonun bir sonu-
cu olarak görülür. Zaman zaman peptik
striktürler ya da spazm gibi lokalize moti-
lite hastal>klar> sonucu peristaltik ilerle-
yiflte direnç olabilir. Pulsiyon divertikülle-
ri en s>k Killian üçgeninde uzanan kas fi-
berlerinin zay>f alan oluflturdu¤u krikofa-
ringeal seviyede ya da inferior pulmoner
ven ve diyafragma aras>nda kalan (epifre-
nik lokalizasyon) 10 cm'lik torasik özofa-
gus bölgesinde oluflur. Ancak orta 1/3 to-
rasik özofagus içinde de görülebilir.
özofagusta peribronflial lokalizasyonda
görülür. Bu divertiküller tüberküloz ya da
histoplazmozis gibi hastal>klara sekonder
geliflen paraözofageal granülomatöz me-
diastinal lenfadenit sonucu oluflur. Geli-
flen dezmoplastik reaksiyon özofagus du-
var>n> tam kat çekerek çad>r fleklinde ko-
nik, genifl a¤>zl> gerçek divertikülün olu-
flumuna yol açar. En s>k sa¤ tarafta görü-
lür çünkü bu bölgedeki subkarinal lenf
yak>n iliflkidedir. Bu lezyonlar dünyan>n
bat>s>nda nadir görülür ve havayolu ya da
di¤er intratorasik yap>larla fistülöz ba¤-
lant> ile sonuçlanan nadir mediastinal inf-
lamasyon durumlar> hariç genellikle kli-
nik önemi yoktur ya da azd>r.
sinde halen sergilenen otopsi üzerinde
gösterdi¤i faringoözofageal divertikül ori-
jinal tan>m> ile onurland>r>lm>flt>r. Hemen
hemen bir yüzy>l sonra Alman patolog
Zenker, 34 hastay> içeren çal>flmas>yla kli-
nik ve patolojik olarak tam bir tan>mlama
getirmifltir. Bu lezyonun patogenezi; tonik
olarak kontraksiyon gösteren üst özofage-
al sfinkter (ÜÖS) yutulmufl lokman>n iler-
leyifline engel olur fleklinde ilk olarak
Jackson taraf>ndan 1926'da öne sürül-
müfltür.
t>fl; inferior faringeal konstriktör kas>n>n
arka orta hatt>ndan, tirofaringeus kas>n>n
oblik fiberleri ve krikofaringeus kas>n>n
horizontal fiberleri aras>nda kalan (Killian
Üçgeni) anatomik olarak zay>f olan bölge-
den mukozay> f>t>klaflmaya zorlar. Diver-
tikül rijit vertebra nedeniyle yer de¤ifltirir
ve genellikle sol tarafta yerleflim gösterir.
Krikofaringeal motor disfonksiyonun do-
¤as> halen belirsizdir ancak s>kl>kla üst
özofageal sfinkterin tam ya da koordineli
olmayan aç>lmas> söz konusudur.
lerde karfl>lafl>lan bir durumdur ve erkek-
lerde iki kat daha s>k görülür. Kat> g>dalar
gurjitasyonu en s>k karfl>lafl>lan semptom-
lard>r ve tipik olarak bulunur. Kötü a¤>z
kokusu, sesli yutma ya da yutma sonras>
"gurlama sesi" ve globus hissi de yayg>n-
d>r. Bu durumun sonucu olarak aspiras-
yon da görülebilir ve tekrar eden laringe-
al penetrasyon ve irritasyon sonucu olu-
flan hafif bir nokturnal öksürük, sabah ses
k>s>kl>¤> ya da yeni geliflen eriflkin bron-
kospazm> ve nadir olarak kronik alt solu-
num yolu enfeksiyonu hatta akci¤er abse-
si olarak kendisini gösterebilir. Hiatal her-
ni, gastroözofageal reflü ve Zenker Diver-
tikülü aras>ndaki iliflkiye ra¤men sadece
birkaç hasta gö¤üste a¤r>l> yanma hissi ile
ortaya ç>kar ve nadiren reflülerinin cerra-
hi olarak düzeltilmesini gerektirir.
d>¤> baryumlu özofagogram genellikle ge-
nifl ve süperior mediastene do¤ru iyi bir
flekilde uzan>m gösteren divertikülü göste-
rir (fiekil 22-1). Özofageal manometri az
oranda bilgi verir ve rutin olarak uygulan-
mamal>d>r. Endoskopi düflünülebilir an-
cak s>kl>kla tan>ya az oranda katk>s> olur.
Agresif endoskopik inceleme s>ras>nda
fleksibl endoskopun gerçek özofageal lü-
men yerine s>kl>kla divertiküle girmesi so-
nucu divertikül perforasyonu görülebilir.
Malign de¤iflim olabilir ancak bu diverti-
küllerde bildirilmifl yass> hücreli karsino-
ma hastalar>n 0.5%'inden daha fazla olma-
yacak flekilde oldukça nadirdir. E¤er di-
vertikülopeksi ya da endoskopik yaklafl>m
planlan>yorsa divertikül duvar>nda nodü-
ler oluflum varl>¤>n> ortadan kald>rmak
için divertikül palpe edilmeli ve iki ifllem-
de de patolojik örnek olmayaca¤>ndan
preoperatif endoskopik inceleme kesenin
içini de¤erlendirmek için yap>lmal>d>r.