UYLUK VE PELVİS GENEL BAKIŞ Uyluk ve Pelvis: Giriş ve Genel Bakış önemlidir. Proksimal femur kırıklarında radyografi bazen tamamen normal olabilir. Özellikle bu durum başın hemen altındaki femur boyun kırıklarında ve pelvis yetmezlik kırıklarında daha sık görülmektedir. Bu tür durumlardan şüphelenildiği zaman radyografide kuşkulu ise, özellikle osteoporotoik hastalarda MR görüntüleme yöntemi olarak mutlaka seçilmelidir. Bilgisayarlı tomografi (BT) yüksek hızlı pelvik travmalarda standard haline gelmiştir. Gelişmiş görüntüleme sistemleri varlığında, yüksek çözünürlüklü kemik BT visseral travmalar varlığında yumuşak doku hakkında da fikir verir. Pelvis BT değerlendirmede hastanın pelvisine ait koronal ve sagital yönde ve 3D teknikte reformatlar alınması hastanın kırığını ayırt etmeye ve femoroasetabuler sıkışma ve asetabuler displazi gibi varyantları göstermede oldukça kullanışlıdır. Ortopedik metal setlerinde, metal BT protokolleri, artan foton akımı ile beraber daha yüksek mAs oluşturmakta, daha büyük kesitler çakışmakta ve tanjansiyel olarak alınan planlar metal kemik aralığında daha yüksek çözünürlüğe sebep olmaktadır. BT metal olarak yetmezlik, incelme, dev hücreli granülamatöz yanıt ya da özel hastalıkların tanısında en iyi görüntüleme yöntemidir. Ultrason pelvisteki kas-tendon yaralanmaları değerlendirmede oldukça önemli bir görüntüleme yöntemi haline gelmiştir. Dinamik manevralar gerçekleştirilirken ultrasonunun kas-tendon patolojilerini görüntüleyebilme yeteneği eşsiz bir özelliktir. Kas iskelet sistemi radyologları ise artan oranda ultrason becerilerini kinematik kas-tendon lezyonlarında ve perkutan olarak yapılan tedavi teknikleri için artıracaklardır. Manyetik rezonans (MR) pelvisteki spor yaralanmalarında ve aynı zamanda eklem hastalıklarında ve proksimal femuru da içeren dejeneratif koşullarda en fazla çalışılan modalitedir. Standard pratikte kalça ve pelvis lezyonları için oldukça çeşitli MR protokolleri bulunmaktadır. Geniş vücut kısımlarında, homojen olarak yağ en iyi STIR sekanslar ile yapılmaktadır. Kas iskelet sistemi MR protokollerinde genellikle bir lezyonu tanımlamak için simfizis pubis, büyük trokanter ve iliak krista ile arasındaki mesafe kullanılmaktadır. Bu nedenle MR protokollerinde T2A yağ baskılı sekanslar tüm pelvisi kapsamalıdır ve geniş bir T1A sekans ise kemik lezyonların dışlanmasını ve kemik iliğinin infiltre olduğu süreçleri dışlamak için kullanılmalıdır. Kontrastsız kemik pelvis MR hızlı ve oldukça kolay bir yöntemdir, aynı zamanda çeşitli kemik, kas, tendon lezyonlar tanımlanabilmektedir. Ağrılı lezyonlar gelişiminde, radyografik olarak gelişen kalça kırığı dahil stres, avulziyon kırığı ya da osteonekroz gibi durumlarda MR en yararlı görüntülemedir. Üç ya da dört kemik pelvis sekansı acil serviste ilk planda yapılan değerlendirmede ya da yatan hastalarda yoğun bir MR takvimi varsa tercih edilebilir. Bir atletik pubalji MR protokolünde santral olarak pubik simfizisin alındığı geniş bir alanda görüntülerin elde edildiği yüksek çözünürlüklü bir pelvis görüntülemesi yapılmalıdır. Bu kontrastsız protokolde koronal oblik görüntüleme, anterior iliak kanat düzleminde ve yüksek çözünürlüklü sagital görüntülerde pubik simfizisten yapılmaktadır. Görüntüleme stratejisi daha gelişmiş olarak rektus abdominis/adduktor aponevroz ve genç hastalardaki kasık ağrısı ile klinik atletik pubalji gibi lezyonların tanınmasına imkan tanımaktadır. Kalçanın içerisinde yer alan düzensizliği tanımlamada MR artrografi altın standard görüntüleme yöntemidir. MR artrografide yoğunluklu olarak T1A yağ baskılı spin eko sekanslar ile beraber üç planda görüntüler elde etmektedir. Aynı zamanda koronal ve aksiyel olarak geniş bir pencereden global olarak pelvis izlenebilmektedir. Oblik aksiyel imajlar çoğunlukla anterosuperior femur boyun başı bileşkesini değerlendirmektedir. Artrografi sırasında eklem içi anestezik enjekte edilmesi, semptomlarda provokatif manevralar sırasında değişme meydana getirirse, daha ileri ölçüde tanı için fikir verir. Tedavi Yeni görüntüleme yöntemlerinin geliştirilmesi ile tedavilerde de ilerleme olmuştur. Benzer olarak, yeni görüntüleme yöntemleri daha yaratıcı tedavi yöntemlerinin oluşturulmasına yardımcı olabilir. Bir asetabuler labral yırtığın net bir şekilde tanımlanması cerraha primer labral onarım ya da labrum ve kıkırdak debritmanı ya da femur başı boynu arasındaki kesi için fikir verebilir. Kalça pelviste bulunan kas-tendon lezyonları için ultrason eşliğinde yapılan girişimsel yöntemler giderek artmaktadır. Ultrasonografi (US) tek bir oturumda tendona ait lezyonu tanımlayabilir, direkt olarak tendon yaralanmasını gösterir. İğne eşliğinde terapötik tenotomi yerleştirilebilir, steroid enjeksiyonu yapılabilir, trombositten zengin plazma tedavisi yapılabilir. O halde kalça ve pelvise ait tendinopatilerin tedavisinde radyologlar oldukça önemli rol üstlenebilirler. Seçilmiş Kaynaklar 1. Hodnett PA et al: MR imaging of overuse injuries of thi hip. Magn Reson Imaging Clin N. Am. 17(4):667-79, vi 2009 2. Omar IM et al: Athletic pubalgia and “sporst hernia”: optimal MR imaging technique and findings. Radiographics. 28(5):1415-38, 2008 3. Pfirrmann CW et al: MR arthrography of acetabular cartilage delamination in femoroacetabular cam impingement. Radiology. 249(1):236-41, 2008 4. Parvizi J et al: Pemoroacetabular impingement. J Am Acad Orthop Surg. 15(9):561-70, 2007 5 3