D VİTAMİNİ: KOMPLİKASYONLAR İlaca Bağlı ve Besinsel Kas İskelet Sistemi Tutulumları: İlaca Bağlı Değişiklikler Anahtar Noktalar Terminoloji • D hipervitaminozu ο D vitamininin aşırı alınımı; D vitaminine dirençli raşitizm hastalarında ortaya çıkabilir ο Entesopati şeklinde ortaya çıkar (bazen şiddetli) ο D vitamine direnç varsa kemik dansitesi artmış izlenimi verdiği halde kırılganlık devam eder; tipik yerleşimlerinde Looser çizgileri gözlenir. • Genel toplumda D hipovitaminozu ο Beslenme yetersizliği (ABD’de yaşlılar dışında nadir, 3. dünya ülkelerinde sık) ο Böbrek yetmezliği, karaciğer hasarı, intestinal malabsorbsiyon, yetersiz güneş ışını; ABD’de en sık neden son dönem böbrek yetmezliği ο Çocuklarda raşitizm olarak ortaya çıkar: Provizyonel kalsifikasyon zonunda genişleme, metafizer çanaklaşma ve saçaklanma, kabalaşan trabeküller ile birlikte kemik dansitesinde azalma ο Yetişkinlerde osteomalazi olarak ortaya çıkar: Kostalarda geniş transvers kırıklar, skapula lateral sınırında, pubik kollarda, femur medyalinde (Looser çizgileri) • Yaşlılarda D hipovitaminozu ο Yüksek prevelans: Yaşlı erişkinlerin %87’sine dek (>65 yaş) ο Etyolojik faktörler arasında prekürsörlerin intestinal malabsorbsiyonu, D vitamini metabolizmasında hastalık ya da ilaçlara bağlı değişim, azalmış deri üretimi (deri üretiminde yaşa bağlı ile birlikte yetersiz güneş ışını) ο Başlıca kemiği etkiler: Osteomalaziye dahi yol açabilir ο Fiziksel performansta azalma ve kas kitlesi ile birlikte kas gücünde ; düşme sayı ve şiddetinde ile sonuçlanabilir ο Uyluk kaslarında yağ ile yer değiştirme ve atrofi 25-OHD serum seviyesinde ile yüksek korelasyon gösterir (Sol) Renal tübüler asidoza bağlı vitamine dirençli raşitizm olgusunun AP radyografisi. Hasta masif dozlarda D vitamini almak zorunda. Bu tuber iskium ve ASİS’da belirgin entesopati ye yol açmakta. (Sağ) Aynı olgunun AP radyografisi kenarları sklerotik, lusensisi sebat eden kronik transvers kırığı göstermekte . Bu mineralize olmayan osteoid alanının temsil ettiği Loozer zonu yetişkinlerde osteomalazinin tipik radyografik işaretidir. (Sol) ABD’de ileri derecede nadir besinsel raşitizm gelişen çocuğun AP diz radyografileri. Dizin tüm fiz hatlarında provizyonel kalsifikasyon zonlarının genişlemesi ile görünüm tipik. (Sağ) AP radyografi osteomalazinin tipik Looser zonlarını göstermekte. Bu kırık yerleşimlerinde lusensiler oluşturur ve osteomalazinin radyolojik bulgusudur. Skapula, pubik kollar yanı sıra yük taşıyan uzun kemikler de tipik yerleşimlerdir. 12 5