Travmatik Yaralanma, Özel Konular Giriş: Genel Bakış Amaç Bu cilt radyoloji pratiğinde ekstremitelerin travma ve sporla ilişkili tüm lezyonlarını tanımlamak ve örneklerle açıklamak için hazırlanmıştır. Patolojik durumlarda okuyucunun en uygun görüntüleme bulguları, lezyon tanımı ve ayırıcı tanıya kolayca odaklanabilmesi için görüntüleme örnekleri ve bunlar ile patolojik durumlar arasındaki ilişki hakkında vurgulama yapılmıştır. Görüntüler ve örnek grafikler her patolojik durum için potansiyel komplikasyonlar ve post operatif görünümleri de kapsayacak şekilde görüntülenmiştir. Her bölümün sonunda kaynaklar okuyucuya istediği taktirde yeni bilgiler sağlayacaktır. Anatomi Temelli Görüntüleme Devamlılığı sağlamak için görüntüler kitap boyunca sağ tarafta gösterilmiştir. Bu yüzden BT ve MR görüntüleri ve grafik çizimler çeşitli örnekler ve yöntemler arasında kolay bir korelasyon sağlamak için üniform yerleşimi paylaşacaktır. Pelvis ve toraksı kapsayan olgularda anatomik uygunluğu devam ettirmek için bu yapılmamıştır. Görüntüleme Protokolleri Bazı radyografik pozisyonlar için tanımlanan özel tarifler BT ve MR görüntüde genel terminoloji ile verilmiştir. Bu, değişik üreticilerin görüntüleme ekipmanlarında ve aynı üreticilerin görüntüleme ekipmanları arasındaki farklılık ve çok geniş tanımlama protokollarını kısaltmak için yapılmıştır. Bu yüzden “T2A yağ baskılamalı MR görüntüleme” gibi terimler anatominin genel görünümünü tanımlamakta olup, aslında MR tekniklerinin geniş bir varyasyonunu göstermektedir. Ek olarak görüntüleme tekniklerinin tümünde devamlı değişiklikler olmaktadır ve yeni puls sekanslar ve cihazlar kullanılır hale gelmektedir ve bu da bazı metodlarda değişikliğe yol açmaktadır. Genel olarak ekstremitelerin veya eklemlerin BT görüntülenmesi etkilenen anatomik bölgenin tamamını içine alan ve ince kesite olanak veren çok kesitli tarayıcılar ile yapılmakta olup, bu da etkilenen anatomik bölgede reformat görüntülere olanak sağlamaktadır. Küçük eklemlerde rekonstrüksiyon artefaktını önlemek için 6 veya 8 dedektör önerilmektedir ve daha iyi görüntüler daha yüksek sayıda dedektörler ile olmaktadır (tipik olarak 32 veya 64). Ekstremitelerin ve eklemlerin MR görüntülemesi alan inhomojenitesini azaltmak ve en iyi sinyal görüntü oranı elde etmek için volüm sarmallar (koiller) ile yapılmaktadır. Bu şekilde kimyasal yağ baskılamasına da engel olunmaktadır. Eklem özgün volüm sarmallar sıklıkla görüntülenen anatomik bölgeler için magnet üreticilerinin çoğunda bulunmaktadır. Görüntülerin optimizasyonu, ilgili görüntüleme alanının en küçüğe indirilmesi ve puls sekans parametreleri arasında değişiklik yaparak en uygun sinyal gürültü oranını bulmak arasında bir dengedir. Çok kanallı ekstremitede sarmallarının kullanımının artması ve yüksek magnetli cihazlar bu amaçların gerçekleştirilmesinde çok önemli katkılar sağlanmaktadır. Gadolinyum artrografi kullanması bazı eklem içi patolojilerin bulunması ve tanımlanması için çok yardımcıdır. Bu tekniğin uygulanması gerekli bölümlerde tanımlanmış ve gösterilmiştir. Bu, ekleme direk enjeksiyon yolu ile (direkt MR Artrografi) veya gadolinyumun intra venöz enjeksiyonunu takip eden eklemlerin geç MR görüntülerinin elde olunması ile (indirekt MR Artrografi) ile yapılmaktadır. Direkt artrografi eklemi germe avantajına sahiptir, fakat invazivdir. İndirekt artrografi daha az invazivdir, fakat eklemde gerilmeye neden olmaz, ayrıca bazı dokularda parlaklaşma oluşturarak (hiperemik veya sağlam rotator kılıf) görüntüleme yorumlanmasında da karışıklıklara neden olabilir. Terminoloji Bu kitapta kullanılan anatomik terminoloji tıp literatüründeki kullanılan kılavuzları takip etmektedir. Örneğin el bileğinin ön kolun ve dirseğin radyal yüzü lateral olarak ve ulnar yüzü de medyal olarak tanımlanmaktadır. Süperior ve inferior terimleri vücudun Z eksenini tanımlamak için kullanılmaktadır. Kranial ve kaudal terimi kullanılmamıştır. Mesial terimi vücudun merkezine doğru yönelimi göstermektedir, fakat vücudun tam merkezini tespit etmemiştir. Her iki anatomik bölge için özel terminoloji tanımlanmış ve bu her bölümün başında giriş kısmında belirtilmiştir. Tıbbi literatürde bulunan çeşitli kısaltmalar yaralanma şekillerini, görüntüleme bulgularını ve ameliyat yaklaşımları ile ilgili olacak şekilde kullanılmıştır. Sıklıkla kullanılan kısaltmalar bu kitapta her bölümde ilk kullanımlarında harfler ile sunulmuştur. Tendon yaralanmalarının klinik tanımı “tendinozis” veya “tendinitis” yerine bu kitapta “tendinopati” olarak tanımlanmıştır. Bu, terminolojilerin veya bu terimlerin etmolojik kökenlerine dayanmaktadır. “-osis” son eki oluşan süreç hakkında özel bir durum olmaksızın “bir oluşum, hal veya durum”u gösterir. “-itis” son eki yangıyı göstermektedir. Bu yüzden “tendinitis” terimi, tendonun akut travma veya yangıya bağlı inflame olduğu nadir duruma uygun olabilir. Buna karşın spor yaralanmaları sonucu gelişen tendon patolojilerinin büyük bir bölümü tekrarlayan kronik mikro yaralanmanın sonucudur ve tendon zayıflayarak makroskopik yırtığa eğilimli hale gelir. Bu olay “anjiofibroblastik hiperplazi” olarak isimlendirilir ve çok az yangısal komponent içeren fibroblastik tamir dokusu ve yeniden damarlanma ile karakterizedir. Bu şekilde “hastalık veya bozukluk” anlamındaki “-opati” son eki altta yatan süreci en doğru tanımlar. Bazı alanların görüntülenmesi (omuz gibi) anatomik olarak uygun görüntüleme sağlamak için ortogonal olmayan görüntüleme planları gerektirse de “koronal” ve “sagital” terimleri bu bölgelerde konvansiyonel olarak kullanılan “oblik koronal” ve “oblik sagital” planları tanımlamaktadır. Konvansiyonel olmayan eğim örneklendiğinde, kullanılan görüntüleme planın tanımı belirtilmiştir. “BT” ve “MR” terimleri kitap içinde Bilgisayarlı Tomografi ve Manyetik Rezonans Görüntülemede teknikleri için kullanılmıştır. 1 2