ARTMIŞ YA DA AZALMIŞ İLİK HÜCRESEL YAPISI Kemik İliği: Dağılım Paterni TERMİNOLOJİ Tanımlar • Kırmızı ve sarı ilik oranları aşağıdaki süreçlere yanıt olarak dalgalanma gösterir ο Hematopoetik stres ο Oksijen gereksinimi ο Tedavi/ilaçlar ο Miyelotoksinlere maruz kalmak • Artmış kırmızı ilik aşağıdaki durumlarla birlikte görülür ο İlik rekonversiyonu Yeni stresle karşılamış olmak dışında normal olan hastalar Örnekler: yeni atletik idman, yüksek irtifa ο İlik repopülasyonu Örnek: Şiddetli orak hücreli anemi, talasemi ο İlik stimülasyonu Granülosit stimülan faktör (GCSF) ve/ya da kırmızı hücre stimülan faktörler ile tedavi Azalmış kırmızı ilik aşağıdaki durumlarla birlikte görülür ο İlerlemiş yaş: Difüz ilik tükenmesi ο Şiddetli tükenme Aplastik anemi: Global hücresel ilik tükenmesi Radyasyon: Fokal hücresel ilik azalması ο Seröz atrofi Açlık ile ilişkili – İlik yağı açlık durumu dışında genellikle enerji metabolizmasının dışındadır Kırmızı ve sarı iliğin her ikisinde de tükenme İliğin jelatinöz transformasyonu Kontrastlı görüntüler infiltratif ilik hastalığını diğer ilik değişikliklerinden ayırt etmekde yararlı olabilir • Protokol önerisi ο Konvensiyonel T1-ağırlıklı puls sekanslar iliğin optimal değerlendirilmesini sağlar ο Ağır T2-ağırlıklı (> 80 ms) puls sekans serbest sıvı için en duyarlı sekanstır Seröz atrofinin değerlendirilmesi için yararlı ο Karşı faz sekanslar sorun çözümü için yüksek derecede önerilir Kimyasal şift görüntüleme lipid ve suyun rezonans frekanslarının farklılığından yararlanır – Doku içindeki az miktarda yağı doğrular Kimyasal şifti tanımlamak gerçek yağ elemanları içeren lezyonların tanısını güçlendirebilir – Repopüle ya da stimüle ilik ο İnfiltrasyondan ilik repopülasyon/stimülasyonun ayırt edilmesinde kontrast görüntüleme kullanılırsa Oranların belirlenebilmesi için kontrast öncesi ve sonrası T1 yb sekanslar gerekir Radyografik Bulgular • Genellikle artmış ya da azalmış kırmızı ilik radyografik anormalliğe neden olmaz • Nadir istisnalar: Aplastik anemi ve seröz atrofi ο Yetmezlik kırıkları görülebilir MR Bulguları • T1 A ο Kırmızı ilik rekonversiyonu, repopülasyonu, stimülasyonu Düşük sinyal intensitesi, kas ya da diskle izointens ο İlik tükenmesi Yüksek sinyal intensitesi, artmış yağlı ilik ο Seröz atrofi İntermediet ilik sinyali, epey gri görünüm – Azalmış kırmızı ve sarı iliğe bağlı Yüksek sinyalli vücut yağı yok (harcanıp yitirilmiş) • T2A/STIR ο Kırmızı ilik rekonversiyonu, repopülasyonu, stimülasyonu Kasa oranla hafif hiperintens ο İlik tükenmesi Orta dereceli yüksek sinyal, yağ ile izointens ο Seröz atrofi Yüksek sinyal intensitesi (sıvı sinyali) • Gradiyent eko görüntüleme ο Kronik transfüzyonlardan kaynaklanan hemosiderin birikimli ilik repopülasyon zenginliğinin olduğu alanlar Kronik şiddetli anemi için tedavi edilen hastalar • Karşı faz görüntüleme ο Kırmızı ilik rekonversiyonu, repopülasyonu, stimülasyonu Eşit oranda yağ ve sıvı içeriği Faz dışı görüntülemede sinyal (tümörden ayırıcı tanı; yağ tümör tarafından infiltre edildiği için Sİ de düşüş göstermez) – Faz dışı sekansta >%20 Sİ; yüksek oranda benign süreci destekler (ancak kanıtlamaz) • Kontrastlı T1 YB ο Sarı ilik kontrast tutmaz ο Kırmızı ilik ~ %10 düzeyinde kontrast tutar İstisna: Çocuklarda ilik adaları belirgin şekilde kontrast tutabilir GÖRÜNTÜLEME • En iyi tanısal ipucu ο Kırmızı iliğin miktar ve dağılımı, yaş ve klinik durum ile ilişkili olarak • Yerleşim ο Kırmızı ilik rekonversiyon, repopülasyon, stimülasyonu Fizyolojik ilik dönüşümünün tersi sırasıyla – Omurlar ve yassı kemiklerde başlar – Uzun kemiklere ilerler: Proksimal metafizler, takiben distal metafizler, sonra diyafizler – Sonunda küçük kemikler etkilenir (eller/ayaklar) – Şiddetli stres dışında epifizler korunur ο Kırmızı ilik tükenmesi İlerleyen yaş ya da aplastik anemide difüz olabilir Normal ilikle çevrelenmiş fokal (port-benzeri); terapötik radyasyonu takiben ο Seröz atrofi • Distal ekstremitelerden proksimal ekstremiteler/ aksiyel iskelete doğru ilerler • Morfoloji ο Değişken, ilik değişikliğinin evresine bağlı Rekonversiyone kırmızı ilik birleşmeye eğilimli fokal adalar olarak görülebilir Seröz atrofi zamanla birleşen küçük T2 parlak fokuslar olarak başlar Genel Özellikler Görüntüleme Önerileri • En iyi görüntüleme yöntemi ο MR: En sık T1 ve T2 (ya da STIR) kullanılır Karşı-faz sekanslar tüm alan güçlerinde hızlıca (1-2 dakika) uygulanabilir 9 7