background image
den az miktarda bile olsa enfekte eden bakteriye tutunur ise bakteri hücre duvar>nda ya-
r>klar oluflur ve bu yar>klar boyunca bakteri parçalan>r ve ortadan kald>r>l>r.
Böylece antibakteriyel ajanlar bakteri üzerindeki ya da içindeki özel hedeflerine göre
gruplara ayr>labilirler:
·
-laktamlar ve glikopeptidler hücre duvar> sentezini engeller
· polimiksinler hücre zar> ifllevini bozar
· kinolonlar ve rifampisinler nükleik asit sentezini bozar
· makrolidler, aminoglikozidler ve tetrasiklinler ribozom ifllevini engeller
· trimetoprim ve sülfonamidler folat metabolizmas>n> engeller
Bütün antibiyotikler duyarl> bakterileri yok ederek dirençli bakterilerin ço¤almas>n>
kolaylaflt>r>r. Veterinerlik ve tar>msal amaçlar için antimikrobiyal ajanlar>n yayg>n kulla-
n>m> çoklu direnç gösteren mikroorganizmalar>n ortaya ç>kmas>na katk>da bulunsa da,
özellikle hastanelerde, antibiyotiklerin afl>r> kullan>m> direnç için en önemli katalizördür.
Bakteriler antibiyotiklere, antibiyotik inaktivasyonu, mikroorganizmada antibiyotik biri-
kiminin azalmas> ya da mikroptaki hedef bölgenin de¤ifltirilmesi ile direnç gösterir. Örne-
¤in, penisilin ve sefalosporinlere karfl> direnç
-laktam halkas>n> parçalayan ve böylelikle
antibiyoti¤in etkinli¤ini ortadan kald>ran
-laktamaz enzimi ile bafllat>l>r. Direnç kromo-
zom mutasyonlar>yla ya da plazmid direnci olarak da bilinen ekstrakromozomal DNA var-
l>¤> ile aktar>labilir. Plazmid direnci epidemiyolojik aç>dan bak>ld>¤>nda daha önemlidir
çünkü aktar>labilir ve ço¤unlukla oldukça dayan>kl>d>r; ayr>ca ayn> anda pek çok antibi-
yotik grubuna karfl> direnç sa¤lar ve ço¤u zaman mikroorganizman>n kolonize olmas>n>
ve hassas bir kona¤> invaze etmesini sa¤layan di¤er etmenlerle iliflkilidir.
Direnç sa¤layan plazmidler neredeyse tüm bakterilerde tan>mlanm>flt>r. Üstelik pek
çok bakteri plazmidlere ve kromozomlara girebilen transpozonlar> içerir. Bu sayede plaz-
midler direnç için olan kromozomal genleri alabilir ve halen dirence sahip olmayan türle-
re bunlar> aktarabilir.
Edinilmifl kromozomal ya da plazmid arac>l> dirence sahip bakteriler 3 farkl> yol ile an-
tibiyotikleri etkisiz hale getirebilir ya da y>kabilir (bu mekanizmalardan birini ya da bir-
kaç>n> ayn> anda kullanabilirler):
· antibakteriyel ajan>n reseptör bölgesine ulaflmas>n> engelleyerek
· hedef enzimi de¤ifltirerek ya da ço¤altarak ve böylelikle antibakteriyel ajana duyar-
s>z hale getirerek
· antibakteriyel ajan> y>kan veya giriflini ya da reseptöre ba¤lanmas>n> de¤ifltirem en-
zimler sentezleyerek
Antimikrobiyal duyarl>l>k testleri, her zaman in vivo ve in vitro duyarl>l>kla uyum gös-
termese de ak>lc> antibiyotik seçimine izin verir. Disk difüzyon duyarl>l>k testi izole edil-
mifl patojene karfl> genellikle kullan>lan antibiyotiklerin inhibitör aktivitesi hakk>nda nite-
liksel veri sa¤lamaktad>r ve ço¤u zaman bu veri yeterlidir. Enfektif endokardit gibi ciddi
enfeksiyonlarda patojeni inhibe eden ve öldüren ilaç konsantrasyonlar>n>n miktar>n> be-
lirlemek faydal>d>r. n> engelle-
yen en düflük ilaç konsantrasyonuna minimal inhibitör konsantrasyon (minimal inhibitory
66
·
Genel T>pta Yenilikler