background image
bir kifliye göre, glokom aç>s>ndan 3 kat daha fazla pretest olas>l>¤>na sahip oldu¤unu gös-
termektedir. Bu hastada bir tan> testi glokom tan>s> koyma yetimizi ne kadar art>rabilir?
Pozitif bir test sonucu ile nispi glokom riski ne kadar artar?
Bu problem için, glokom pretest olas>l>¤>n>n ve test sonuçlar>n>n birlikte de¤erlendiril-
mesi ile elde edilen ve posttest olas>l>¤>n> veren Bayes kuram> uygulan>r. Bu kuram>n, ista-
tistiksel uygulamalar> içinde, en yararl> olan>, olabilirilik oran> ve bundan türetilen pozitif
ve negatif beklenen de¤erlerdir. Olabilirlik oran> terimi karmafl>k gibi görünse de duyar-
l>l>k ve özgüllük de¤erleri ile hesapland>¤> için anlafl>lmas> çok basittir. testin olabilirlik oran>, duyarl>l>¤>n 2 X 2 veya ROC e¤risinde bulunabilen (1- özgüllük) de-
¤erine bölünmesidir. %80 duyarl>l>¤> ve %90 özgüllü¤ü olan bir test için pozitif olabilirlik
oran> 0,8/(1-0,9) 8'dir. (1- duyarl>l>k) de¤e-
rinin özgüllü¤e bölünmesidir. %80/%90 olan ayn> örnek için negatif olabilirlik oran> (1-
0,8)/0,9 veya 0,22'dir. Pozitif olabilirlik oran> 1'den bafllay>p sonsuza gider­ne kadar bü-
yük o kadar iyi. Negatif olabilirlik oran> ise 0'dan 1'e kadard>r; ne kadar küçük o kadar
iyi. E¤er amaç hastal>¤>n tan>s>n> koymaksa, pozitif olabilirlik oran> büyük olan test daha
iyi testtir. Tam tersi olarak e¤er amaç hastal>¤>n tan>s>n> d>fllamak ise negatif olabilirlik
oran> düflük olan test daha iyi testtir.
E¤er pozitif olabilirlik oran> hastal>¤>n pretest olas>l>¤> ile çarp>l>rsa elde edilen de¤er
hastal>¤>n posttest oran>d>r. Nitekim, örnekteki pozitif aile hikayesi, ince korneas> ve pre-
test oran> 3 olan hastan>n e¤er pozitif olabilirlik oran> 8 olan pozitif bir testi varsa gloko-
mun posttest oran> toplumdaki herhangi birine göre 24 kat artar.
fiimdi 65 yafl>nda, glokom için hiçbir risk faktörü olmayan ve hastal>k için pretest ola-
bilirlik oran> %1 olan bir kad>n hastay> düflünelim (Tablo 16-3). Bu hastan>n glokom için
bir pozitif test sonucunun olmas> hastal>k olas>l>¤>n> %7.5'e ç>kartmaktad>r. Bunun yan>n-
da 85 yafl>nda güçlü bir aile hikayesi, ince korneas> ve 30mmHg göz içi bas>nc> olan bir er-
kek hasta, %50 pretest olabilirlik oran>na sahip olabilir. Bu hastan>n test sonuçlar> negatif
olsa bile hasta halen %18,2 ile 65 yafl>ndaki kad>ndan daha yüksek posttest olas>l>¤> sahip
olabilir. Bu örnek bize, tan> testine baflvurma karar> al>rken pretest olas>l>¤>n>n ne kadar
önemli oldu¤unu göstermektedir.
S>kl>kla klinik pratikte, hastal>kla sa¤l>kl> durum aras>nda, "glokom flüphesi" denen
ara bir tan> kategorisi bulunmaktad>r. Böyle bir kategorinin istatistiksel olarak baflar>l> te-
davisinin bir di¤er avantaj> da olabilirlik oran>nda duyarl>l>k/özgüllük de¤erlerinin olma-
s> ve bu de¤erlerin ROC e¤rilerinde olmamas>d>r. Duyarl>l>k/özgüllük ve ROC e¤rileri,
358
·
Genel T>pta Yenilikler
Tablo 16-3
Duyarl>l>¤> %80 ve Özgüllü¤ü %90 Olan Bir Teste Örnek ve Pretest
Olas>l>¤>na Göre PPV ve NPV'deki De¤iflim
Pretest olas>l>¤>
Pozitif Bir Testin Tahmini De¤eri
Negatif Bir Testin Tahmini De¤eri
%1
%7.5
%99.8
%10
%47.1
%97.6
%50
%88.9
%81.8
%90
%98.6
%33.3