background image
¤in, bir sa¤l>k hizmeti vericisi optik siniri %78 oran>nda kay>tlara geçirirken, di¤eri %81
oran>nda geçirebilir. Yeterli ölçüde büyük bir örnek say>s>yla, bu farkl>l>k istatistiki olarak
anlaml> olabilir. Ancak, pek çoklar> bunun klinik olarak anlaml> oldu¤unu belirtmek zo-
runda hissederken, baz>lar> bunun doktorlar aras>ndaki teknik aç>dan yüksek kalite far-
k>ndan kaynakland>¤>n> iddia edebilecektir. Asl>nda, klinik olarak anlaml> farkl>l>klar>n
de¤erlendirilmesi, bilhassa örnek say>s>n>n hesaplanmas>nda son derece faydal>d>r.
Belli bir bulgunun ortaya ç>kmas>na yol açm>fl, sa¤l>k hizmeti sunan kiflinin kontrolü-
nün d>fl>nda faktörler de olabilir. Dolay>s>yla, araflt>rmac>lar klinik olarak anlaml> bir fark-
l>l>k bulsa da, di¤er faktörleri de de¤erlendirmeye almak zorundad>rlar. Dilate bir muaye-
ne için anamnez al>nmas> gibi sürece dair ad>mlardaki teknik performans aç>s>ndan, muh-
temel kar>flt>r>c> etkenler, hastan>n bu ifllemi reddetmesi, uygulayacak durumda olmama-
s>, ya da ekstra testleri karfl>layacak ekonomik gücünün olmamas> olabilir. Kronik hasta-
l>klar>n sonuçlar> aç>s>ndan, kar>flt>r>c> ve di¤er faktörlerin a¤>rl>¤>, genelde sa¤l>k hizmeti
sunan kiflinin do¤ru hareketi sergileyerek sonuçlara etki etme yetene¤ine karfl>, bilhassa
uzun dönemde, galip gelebilir. Örne¤in, 20 y>l süresince glokom kaynakl> körlük oran>,
fizyolojik fliddet (muayene esnas>ndaki) ile havuzdaki hastalarda ilerleme olmas> riskine
ba¤l>d>r. Bu fliddet "case-mix"i (olgu kar>flmas>) üzerine flüphelerin ötesinde dahi, pek çok
sonuca etki eden faktör mevcut olabilir; hastalar>n normal bak>m sürecine geri dönebilme
yetene¤i, tavsiye edilen tedavileri düzenli kullanma seviyeleri, ve sosyoekonomik ve kül-
türel durumlar>n>n etkileri gibi. Dolay>s>yla, sa¤l>k hizmeti sunan kiflinin optik sinir mu-
ayenesi gibi muayene ad>mlar>n> kullan>p kullanmad>¤>n>n ölçülmesi uygun olabilirken,
20 y>ll>k süreç boyunca körlük oranlar>n>n hesaplanmas> uygun olmayabilir.
Di¤er bir deyiflle, case-mix ve di¤er kar>flt>r>c>lar için ayarlamalar yap>lsa dahi, uygun
k>yaslamalar>n yap>lmas> için özen gösterilmesi gerekir. Sorulmas> gereken esas soru, sor-
gulanan gösterge aç>s>ndan sa¤l>k hizmetini sunan kiflinin sorumlu kabul edilip edilme-
mesi gerekti¤idir. Ölçüt tamamen ya da büyük oranda sa¤l>k hizmeti sunan kiflinin kon-
trolü d>fl>ndaki bir faktörün etkisi alt>ndaysa, bu kiflinin sorumlu kabul edilmesi do¤ru ol-
maz. Ancak e¤er bu kifliler sorumlu tutuluyorsa, esas suçland>klar> nokta hastalar>n>n ve
hasta yak>nlar>n>n davran>fllar> olacakt>r. Bu flartlar alt>nda, pek çok sa¤l>k hizmeti sunan
kifli, dar gelirli ya da kaynaklar> k>s>tl> kiflileri hasta olarak kabul etmeyebilecek, ve sade-
ce sorumluluk alabilecek sosyoekonomik yönden güçlü kiflilere yönelebilecelerdir. Örne-
¤in, kaynaklar> k>s>tl> bir semtte hizmet veren kaliteli bir hekim, kaynaklar> zengin semt-
te hizmet veren daha az kaliteli bir hekime göre daha baflar>l> say>labilecektir. Dolay>s>yla
bu durumun düzeltilmesi için baz> k>yaslamalar ve ayarlamalara ihtiyaç vard>r.
yaslar yaparak ve kar>flt>r>c> faktörleri de¤erlendirmeye alarak, araflt>rmac>-
lar, analizlerin sonuçlar>n> anlamalar>na yard>m edecek belli bir dizi faktörü tespit etmifl
olurlar. Burada kilit ad>m, ki genelde atlan>r, bu göstergelerin genel anlamda sa¤l>k hiz-
metinin kalitesi aç>s>ndan ne kadar önemli olduklar>d>r (AAO Preferred Practice Patterns,
her süreç göstergesini "tedavi plan>n>n önemi aç>s>ndan derecelendirir). E¤er at>lacak bir
ad>m genel kalite aç>s>ndan bir duruma iflaret etmiyorsa ya da hastan>n sa¤l>¤>n>n zaman
içinde nas>l gitti¤ine dair bilgi vermiyorsa, uygulanmamas> pek bir sorun teflkil etmeye-
cek demektir.
Bölüm 16:
Pratikte ve lmas>
·
367