ödem, kilo art>fl> ve vücut ya¤ da¤>l>m>nda de¤iflikli¤e ba¤l> olarak "Cushingoid" görü-
nüm de oluflabilir. Di¤er yan etkiler, hiperozmolar nonketotik koma, hipokalemi ve ço-
cuklarda geliflme gerili¤idir. Mental de¤ifliklikler hafif ruh durumu de¤iflikliklerinden
ciddi psikolojik reaksiyonlara varabilen genifl bir yelpazeyi kapsar ve s>kça rastlan>r. Psi-
kolojik ba¤>ml>l>k da özellikle astma ve belli dermatolojik durumlar>n tekrarlamas>na ba¤-
l> uzun süreli glukokortikoid kullan>m> durumunda görülebilir.
Özellikle osteoporoz çok sinsi seyreder ve steroid tedavisi bafllang>c>ndan birkaç ay
sonra bile k>r>k riskini artt>rabilir. Geçmiflte bu riski azaltmak için pek bir fley yap>lam>-
yordu ancak günümüzde kemik mineral yo¤unlu¤u ölçümü gibi riski tahmin etme yön-
temleri mevcuttur. Hastalara kalsiyum ve D vitamini deste¤i verilebilir. Daha sofistike
müdahaleler hormon yerine koyma tedavisi, nazal kalsiyum veya bifosfonat uygulamala-
r>d>r. Bu hastal>¤>n teflhis ve tedavisi için gerekli konsültasyonlar istenmelidir.
Di¤er bir s>kça atlanan sistemik steroid kullan>m komplikasyonu da h>zl> geri çekilme-
dir. Geri çekilme h>z>, tedavi süresi ve dozla oldu¤u kadar altta yatan hastal>¤>n geri çe-
kilmeye verdi¤i cevaba da ba¤l> olan, hipotalamo-pituito-adrenal (HPA) süpresyon düze-
yiyle belirlenebilir. De¤iflik tedavi flemalar> önerilmifltir. 1-3 gün yüksek dozda verilen
glukokortikoidler olas>en HPA fonksiyonunu geçici olarak süprese eder ve böylece geri
çekilme aniden veya 1 hafta içinde aflamal> olarak gerçekleflir. Genellikle 1 ay veya daha
fazla devam eden tedaviden sonra bir doz azaltma protokolü izlenir. Aksi takdirde h>zl>
geri çekilme adrenal yetmezlikle sonuçlan>r ve yorgunluk, halsizlik, artralji, bulant>, ortos-
tatik hipotansiyon ve hipoglisemi gibi semptomlar oluflabilir. Ciddi vakalarda adrenal
yetmezlik ölümcül olabilir. Steroid tedavisi kesildikten sonra 1 y>l ya da daha uzun süre
adrenal fonksiyonlar> normale dönmeyebilir ve bu durumda e¤er bu süre zarf>nda hasta-
n>n ciddi bir hastal>¤> veya ameliyat> varsa steroid deste¤i gerekebilir. Geri çekilme semp-
tomlar> ihtimali nedeniyle fizyolojik dozlardaki (5mg prednizon/gün) uzun süreli stero-
id tedavi dozlar> bile kademeli olarak düflürülmelidir.
Oftalmologlar, oftalmolojik hastal>klarda steroide ilk bafllayan hekim olabilirler, bu
durumda hastan>n dahiliye doktorundan yard>m al>nmal> ve olas> problemler aç>s>ndan
hasta izlenmelidir. Klinisyen aç>s>ndan steroidler yararl>l>k ve semptom kontrolündeki
kullan>m kolayl>¤> aç>s>ndan caziptir. Ancak çal>flmalar günde 5 mg'>n alt>ndaki dozlar>n
zaman içinde artm>fl yan etkilerle iliflkili oldu¤unu göstermifltir. Uzun süre ve yüksek doz
streoide ihtiyaç duyan hastalarda klinisyen steroid ba¤>ml>l>¤>n> azaltmak için immüno-
süpresif tedaviye erken bafllamay> düflünmelidir. E¤er steroid lokalize bir oküler hastal>-
¤>n tedavisi amac>yla bafllanm>flsa oftalmolog bu tart>flmay> bafllatma sorumlulu¤unu al-
mal>d>r. Hastan>n tedavisinde bulunmufl di¤er doktorlar hastan>n tedavisinde ciddi de¤i-
fliklikler yapmakla ilgilenmeyebilir çünkü bunu oftalmolo¤un `sahas>' olarak görebilirler.
Bölüm 8:
Romatizmal Hastal>klar
·
195