lendirmesi, renk görme, Gsal de¤ifliklikler veya retinaya s>v>
s>zmas> gibi farkl> klinik ölçümler içerebilirler. Çal>flman>n bafllang>c>nda, çal>flman>n bi-
rincil ve ikincil sonuçlar> aç>kça belirtilmelidir. Bu sonuçlar daha sonra çal>flman>n null hi-
potezini destekledi¤ini mi, çürüttü¤ünü mü anlamada kullan>l>r. Ço¤u çal>flmada sadece
sonuç ölçümleri de¤il, sonuç ölçümlerinin aral>klar> da belirtilmelidir. Örne¤in, birincil
sonuç ölçümü, görme keskinli¤indeki art>fl ise, bunun 2 s>ral>k (10 harf) veya 3 s>ral>k (15
harf) bir art>fl oldu¤u belirtilmelidir. Benzer bir flekilde, sonuç ölçümlerinin büyüklü¤ü,
G ve a¤r> giderilmesi gibi di¤er ölçümlerde de aç>kça belirtilmelidir.
Görme araflt>rmalar>ndaki sonuçlar>n ço¤u ölçüm hatalar>na maruzdur (örne¤in, gö-
rüfl; G
len maküler kal>nl>k). Bu sonuçlar>n de¤erlendirilmesi, de¤iflik merkezlerde ve de¤iflik
gözlemciler taraf>ndan standardize edilmeyi gerektirir. Örne¤in, lensteki de¤iflikliklerin
de¤erlendirilmesi için, lensin görünümünün özellikli tarifi, halihaz>rda kullan>lan lens ke-
sifliklerini de¤erlendirmek için kullan>lana benzer standart foto¤raflarla mukayese gibi
yöntemler faydal> olacakt>r. Ayn> zamanda, gözlemlerde ölçüm tarafgirli¤i olas>l>¤>n>
azaltaca¤> için, sonuç ölçümleri de¤erlendirmesini yapan kiflilerin giriflimi bilmemeleri ar-
zu edilir. Ölçüm tarafgirlili¤i, gözlemcinin, belli bir sonuç de¤iflkenini giriflimin flekline
ba¤l> olarak gerçek de¤erinden az veya çok ölçmesi ile ortaya ç>kar. Böyle bir eksik veya
fazla ölçme muhtemelen çal>flman>n sonucunu etkileyecektir.
De¤erlilik
Bir çal>flman>n de¤erlili¤i (1) yeterli izlem süresi, (2) tüm kat>lanlar>n izlemine ba¤l>d>r. Bir
çal>flmay> de¤erlendirirken, giriflimden sonra kat>l>mc>lar>n yeterli süre takipleri yap>ld>
m>? Çal>flman>n sonucunda tüm kat>l>mc>lara ait sonuçlar bildirilmifl mi? sorular>n>n so-
rulmas> gerekir. Çal>flmaya kat>lanlar>n takip süresi, belli bir sonucun fark edilip edilme-
mesine yol açabilir. Örne¤in, ambliyopi tedavisinde kapama yerine atropin göz damlas>
kullan>lmas>, laser veya ilaç tedavisi sonras> maküler ödem çözülmesi, katarakt cerrahisi
sonras> görme keskinli¤i artmas> gibi hususlar>n de¤erlendirilmesinde 36 ayl>k bir takip
süresi yeterli olabilir. Öbür yanda, glokomun yavafl ilerleme h>z>ndan dolay>, glokomda
görme alan> kay>plar>n> de¤erlendiren çal>flmalarda y>llar süren takip sürelerine ihtiyaç
vard>r. Böylece, gerekli takip süresinin saptanmas>nda, hastal>¤>n tipik ilerleme h>z>
önemli bir yol göstericidir.
Bir çal>flman>n de¤erlili¤inde tüm kat>l>mc>lar>n izleme devam etmeleri de çok önem-
lidir. Bu, takip s>ras>nda ölüm gibi baz> nedenlerden dolay> takipten ç>kmalarla her zaman
mümkün olmayabilir. Takip süresince ölüm d>fl> nedenlerden dolay> takipten ç>kanlar>n
ç>k>fl nedenleri mutlaka araflt>r>l>p belirlenmelidir. Çünkü bu, kat>l>mc>n>n verilen tedavi
ile ilgili sorunu oldu¤unu düflündürebilir. Örne¤in, bir ilaç çal>flmas>ndaki kat>l>mc>, ilaç
yan etkisine ba¤l> s>k s>k yanma ve batma hissederse çal>flmadan ayr>labilir.
Bölüm 16:
Pratikte ve lmas>
·
343