bütün ilaçlar> aral>kl> olarak de¤il ayn> anda almal>d>rlar. Son zamanlardaki klinik çal>fl-
malar>n ço¤u, güçlü bir proteaz inhibitörü ile nükleozid analo¤u olan iki revers transkrip-
taz inhibitörü kombinasyonunu veya nükleozid analo¤u olan bir veya iki revers trans-
kriptaz inhibitörü ile iki proteaz inhibitörü kombinasyonunu içeren bir ilaç rejimi önerir.
Son zamanlarda baz> alternatif tedavi rejimleri proteaz inhibitörlerini içermemektedir. Bu
durum, ilk ortaya ç>kt>klar> 1990'lardan beri proteaz inhibitörlerinin kullan>lmas>n> içeren
standart tedavinin d>fl>na ç>k>lmas> anlam>na gelmektedir. Proteaz inhibitörleri, gelifltiri-
len tedaviler aras>nda en etkili ve önemli tedavi olarak kalmaktad>r ancak baz> kifliler bun-
lar> kullan>rken çapraz direnç ve intolerans da dahil önemli problemler yaflarlar. Efaviren-
zi içeren ilaç kombinasyonlar> ve Abakavir/AZT/3TC gibi proteaz içermeyen rejimler,
proteaz inhibitörlerini içeren rejimler kadar etkili gibi görünmektedir.
yat>fl s>kl>¤>nda azalmaya neden oldu¤u ve sa¤kal>m süresini uzatt>¤> gösterilmifltir. Baz>
istatistikler HAART'a devam eden hastalarda f>rsatç> enfeksiyon say>s>nda %82'ye varan
azalma oldu¤unu bildirmektedir. Bu avantajlar, HIV ile enfekte hastalar için sa¤kal>mda
iyileflme ve hayat kalitesinde artma sa¤lam>flt>r. Dikkati çeken ilginç bir nokta da Ameri-
ka Birleflik Devletleri'ndeki AIDS vakalar>n>n 1993 y>l>nda tavan yapmas> ve bu zaman-
dan beri giderek azal>yor olmas>d>r. 1995'ten beri HIV mortalite oran>, büyük oranda HA-
ART sayesinde, %70'den fazla düflmüfltür. 1995 ila 1997 aras>ndaki 2 y>ll>k dönemde bile
AIDS mortalite oran> 100 kifli/y>lda 29.4'ten 8.8'e düflmüfltür. Antiretroviral ilaçlar>n yük-
sek maliyetine ra¤men halen HIV ile enfekte hastalar> HAART ile tedavi etmek ve onlar>
AIDS gelifliminden korumak, bir kez AIDS gelifltirdikten sonra bu hastalara gereken pa-
hal> bak>m> vermekten daha ucuzdur.
oran>, k>smen pahal> tedavi için sosyoekonomik engellere ba¤l> olarak, amans>zca artma-
ya devam etmektedir.
malarda HAART hastalar>n %78'inde HIV RNA's>n>n taranamayacak seviyeye düflmesini
sa¤lam>flt>r. HIV RNA seviyeleri, antiretroviral tedaviye bafllamadan ya da tedavide de¤i-
flikli¤e gitmeden önce, tedavi etkisini göstermeye bafllad>ktan sonra birinci ayda ve daha
sonra da her 3-4 ayda bir kontrol edilmelidir. Mevcut olan HIV RNA tahlilleri dallanm>fl
DNA (Multiplex) ve PCR'dir (Amplicor HIV-1 Monitor). Her ne kadar her iki test de ben-
zer bilgi verse de PCR testi ile elde edilen HIV RNA seviyesi dallanm>fl DNA metodu ile
elde edilenden iki kat fazlad>r. Bu nedenle tutarl>l>k için ayn> hastada tüm HIV RNA sevi-
yesi de¤erlendirmeleri ayn> tahlil ile yap>lmal>d>r. Pek çok antiretroviral ajan>n ilaç seviye-
sini izlemek için yeni tahliller mevcuttur. Ayr>ca ilaç direnci gösteren belli mutasyonlar>n
saptanmas>, çoklu ilaç direncine sahip HIV enfeksiyonlar>n>n tedavisinde yard>mc> olur.
viyeleri tekrar saptanamayacak düzeye iner.