· uygulanan tedaviye karfl> kör olan de¤erlendiriciler, hastalar ve tedaviyi yürütenler
· tüm hastalar>n izleminin tam olarak gerçeklefltirilmesi
Reporting Trials) k>lavuzlar>, araflt>rma planlamas>nda dikkate al>nmas> gereken hususlar
ve klinik araflt>rma raporlar>n>n içermesi gerekenler konusunda ayr>nt>l> bilgi vermektedir.
ma sonuçlar>n>n yorumlanmas>nda genelde iki sorunla karfl>lafl>l>r. Bunlardan ilki, hasta-
lar>n flu sebeplerden ötürü veri analizi d>fl>nda tutulmas>d>r: tüm uygunluk ölçütlerine uy-
gun olmamalar>, yan etkilerin ortaya ç>kmas>na ba¤l> olarak tedaviye ara vermeleri, ya da
tedavi rejimine uyum sa¤layamamalar>. Hastalar>n de¤erlendirme d>fl> b>rak>lmas> bir kli-
nik araflt>rman>n sonuçlar>n> ciddi oranda tarafgir olarak etkileyebilir çünkü de¤erlendir-
me d>fl> b>rakma sebepleri neredeyse her zaman, bir flekilde araflt>rma sonuçlar>n>n ölçü-
mü ile iliflkili olmaktad>r. Bir intention-to-treat analizi (tedavi etme e¤ilimi analizi) klinik
araflt>rmadaki tedavi için seçilmifl tüm hastalara dair verileri içerir ve primer analiz olarak
de¤erlendirilmelidir.
nünde tedavinin faydas> olmasa dahi, araflt>rmac>lar taraf>ndan altgruplara bak>ld>¤>nda,
neredeyse her zaman tedaviden istatistiki olarak yarar sa¤lam>fl bir hasta altgrubu belir-
lenebilmektedir. Altgruplar aras>nda tedavinin etkileri aç>s>ndan minör nitelikte farkl>l>k-
lar olmas>, randomize varyasyon nedeniyle beklenen bir sonuçtur. Belli bir altgrubun te-
daviden di¤erlerinden daha fazla fayda sa¤lad>¤> yarg>s>; bilhassa araflt>rma verileri ince-
lenmeden önce bir altgrubun belirlenmesi halinde, altgruplar aras>nda tedavi de¤iflkenli-
¤i oldu¤una dair istatistiki bulgular mevcut oldu¤unda ve ilgili sonuç için biyolojik ola-
rak mant>kl> bir aç>klama var olmas> halinde, en güçlüdür.
gu için müdahale yöntemleri üzerine yo¤unlaflm>fl 2 ya da daha fazla klinik araflt>rman>n
bulgular>n> bir araya getiren sistematik derlemeler ya da meta-analizlerden sa¤lan>r. Tek
bir tedavi yöntemi üzerine birden fazla say>da yüksek kaliteye sahip randomize klinik
araflt>rma say>s>na sahip örnek, oftalmoloji alan>nda son derece az olsa da, Cochrane Eyes
and Vision Group bu tipte analizleri yay>nlamaktad>r. Örne¤in, Leyland ve Zinicola, ka-
tarakt ekstraksiyonu ard>ndan mültifokal ve monofokal göziçi lenslerinin karfl>laflt>r>lma-
s> üzerine 3 çok-merkezli ve 5 tek-merkezli randomize klinik araflt>rman>n sonuçlar>n> der-
ledimifllerdir. Çoklu araflt>rmalardan elde edilen verileri bir araya getirmek için özel ista-
tistiki yöntemler kullanmak suretiyle yürüttükleri de¤erlendirme sonucunda; tashihli ve
tashihsiz uzak görme keskinli¤i aç>s>ndan iki lens tipi aras>nda istatistiksel olarak anlam-
l> bir farkl>l>k bulamazken, mültifokal lenslerde istatistiki olarak anlaml> ölçüde yak>n gör-
menin daha iyi oldu¤unu ve gözlü¤e daha az ihtiyaç duyuldu¤unu, ve yine mültifokal
lenslerde kamaflma, hale görme, düflük kontrast duyarl>l>¤>n>n da anlaml> boyutta daha
fazla oldu¤unu tespit ettiler.