· Sonuçlar klinik olarak önemli mi?
· Tüm klinik olarak önemli sonuçlar de¤erlendirilmifl mi?
· Tedavinin etkisi hem istatistiksel hem de klinik olarak anlaml> m>?
lan>lmayaca¤> karar>n> verdirir.
tikte kullan>l>p kullan>lamayaca¤>d>r. Giriflim çok pahal> ise, sadece birkaç doktor taraf>n-
dan uygulanabiliyorsa, art>k genel kullan>mda de¤ilse böyle bir çal>flmay> de¤erlendir-
mekte pek yarar yoktur.
ler normal da¤>l>ml> iseler (yani, az veya çok çan e¤risine uyuyorlarsa) ve devaml> bir tabia-
t> varsa (örne¤in, diabetik maküler ödemde göz içi steroid enjeksiyonunun de¤erini arafl-
t>ran bir çal>flmada maküler kal>nl>k) kontrol grubu ile tedavi grubunu karfl>laflt>ran bir
Student t testi yap>labilir. Kategoriler fleklinde belirtilen (var veya yok; küçük, orta veya
büyük) normal da¤>l>ml> veriler için ki-kare testi kullan>l>r. Normal da¤>l>ml> olmayan ve-
riler için, Wilcoxon rank sum testi gibi nonparametrik testler kullan>l>r. Tüm bu testler, iki
grup aras>ndaki fark>n sadece tesadüfî olma olas>l>¤>n> gösteren bir P de¤eri verirler. Böy-
lece, P de¤erinin < 0.05 olmas> demek iki grup aras>ndaki fark>n tesadüfen olma olas>l>¤>-
n>n %5'in alt>nda olmas> demektir. P de¤eri ne kadar düflük ise, fark>n tesadüfî olma ola-
s>l>¤> o kadar düflüktür ve fark daha büyük olas>l>kla gerçek bir farkt>r.
kendir. Ancak, de¤erlendirilen fark büyüklü¤ü, 35 harflik veya görme keskinli¤i kart>n-
da 1 s>ral>k veya daha az bir iyileflme ise, bu fark ölçüm hatas> s>n>rlar> içinde kal>r ve kli-
nik olarak anlaml> bir sonuç sa¤lamaz. Klinik olarak anlaml> fark, görme keskinli¤i kar-
t>nda 2 s>ral>k veya görüflte 10 harflik bir art>flt>r. Benzer olarak, bir oküler hipotansif ilaç
çal>flmas>nda, 1mm Hg l>k bir fark ölçüm hatalar> s>n>rlar>nda kal>p klinik olarak anlaml>
olmaz iken, 3mm Hg veya daha üstü bir fark anlaml> olabilir. Böylece, istatistiksel bir test,
istatistiksel olarak anlaml> bir fark gösterse bile, iki giriflim aras>nda klinik olarak anlaml>
bir fark bulunup bulunmad>¤>n>n saptanmas> için fark>n büyüklü¤üne ve tabiat>na bak>-
l>r. Bu nokta ayd>nlat>lmal>d>r çünkü sadece hem istatistiksel olarak hem de klinik olarak
anlaml> giriflimleri uygulamal>y>z. Bu primer sonuç de¤iflkenlerinin de¤erlendirilmesine
ilave olarak, çal>flma, giriflimin emniyeti ile ilgili ikincil kliniksel önemli de¤iflkenleri de
de¤erlendirmelidir. Bu de¤iflkenler, takipten ç>kma oranlar>, a¤r>, alerjik reaksiyonlar, sis-
temik reaksiyonlar ve ölümü de içerir.