background image
matik tam kat kal>nl>k y>rt>¤> geliflmesi için görece risk,
kontroller ile karfl>laflt>r>ld>¤>nda 4.65 kat yüksek bulun-
mufltur. Yazarlar, omuzda tendon y>rt>klar>n>n geliflme-
sinde, genetik faktörlerin de rol oynayabilece¤i sonucu-
na varm>fllard>r.
18
Rotator k>l>f liflerinin bozulmas>n>n akut fazdaki
bulgular>, genellikle dinlenme ve hareket s>ras>nda a¤r>-
d>r. Daha sonraki dönemde kol k>smi fleksiyon pozisyo-
nunda iken rotasyon hareketi ile subakromiyal krepitans
oluflur ve en sonunda kolda güçsüzlük ortaya ç>kar. Ro-
tator k>l>f bozuldu¤unda omuz instabilitesi ile sonuçla-
nabilir ve s>k>flma ("impingement") denen durum belir-
ginleflebilir. Humerus bafl> art>k stabil de¤ildir ve subak-
romial s>k>flma olgular>nda bafl ve akromiyon (akromiyal
proçes) ya da bafl ve posterior glenoid aras>ndaki yap>lar>
s>k>flt>rabilir. Bu durum akromiyonun osteosklerozuna,
yeniden flekillenmesine ("remodelling") neden olur ve
korakoakromiyal ba¤ boyunca traksiyon spürü ("spur",
kemik ç>k>nt>s>) ile sonuçlanabilir.
19
TEKN
Tam-kat kal>nl>k y>rt>klar>n>n saptanmas>nda 1980'li
y>llar>n bafllar>nda, frekanslar> 5 ile 10 MHz aras>ndaki
mekanik sektör taray>c>lar kullan>lm>flt>r.
20
Bu problar>n
yararl>l>klar> birçok faktörle s>n>rland>r>lm>flt>r: yak>n
alan artefakt>, dar yüzeyel görüntü alan> ve tendon ani-
zotropisi.
En sonuncu artefakt, tendonlar>n anizotropik
yap>s>ndan kaynaklanmakta olup, halen tendonlar>n gö-
rüntülenmesini belirgin olarak etkilemektedir. K>l>f içe-
risindeki kollagenöz yap>lar>n paralelli¤i, kendine özgü
görüntüleme bulgular>na neden olur. De¤erlendirme s>-
ras>nda tendonun ekojenitesi, probun tendon ile yapt>¤>
aç>ya ba¤l>d>r. Dokulara ses demetinin oblik gönderil-
mesi tendonlarda heterojen görünüm ile sonuçlanacak-
t>r. Optimal olan dik inceleme tekni¤inin kullan>lmas>
ile, görüntünün merkezi hiperekoik izlenecek, buna kar-
fl>n e¤er proksimal humerusun yuvarlak yüzeyi inceleni-
yorsa, yan loblar s>kl>kla hipoekoik olarak görülecektir.
Bu hipoekojenite, tecrübesiz ultrasonografi uygulay>c>la-
r> taraf>ndan patolojiler ile kar>flt>r>labilmektedir.
K>l>f>n en ileri düzeyde görüntülenmesi tipik olarak
5 ile 13 MHz, yüksek çözünürlüklü, genifl-bant geniflli-
¤ine sahip, lineer dizilimli problar ile yap>lmal>d>r.
20
Bu
problar, eski cihazlarla karfl>laflt>r>ld>¤>nda yak>n çözü-
nürlükte belirgin geliflme göstermifllerdir. Görüntünün
genifl yüzeyel alan>, yak>n-alan görüntüsünün gelifltiril-
mesinde yararl>d>r. Konvansiyonel ultrasonografiye ek
olarak, doku harmoniklerinin tendon yüzey görünürlü-
¤üne katk>da bulundu¤u gösterilmifltir.
21
Son y>llarda,
ultrasonografi cihazlar>n>n a¤>r, yer kaplayan donan>mla-
r>n>n yerini hafif, ergonomik ultrasonografi problar>na
sahip, diz üstü ultrasonografi sistemleri alm>flt>r. Bu e¤i-
lime paralel olarak, yüksek fiyatl> cihazlar kliniklerdeki
yerlerini,
20,22
inceleme odalar>ndaki kullan>mlar> veya
yaralanan bölgeye odakl>
23,24
olarak pazarlanan, daha uy-
gun fiyatl> cihazlara b>rakabilir. Günümüzde birçok üre-
tici 5 kg'dan (11 lb) daha hafif ultrasonografi üniteleri
yapmaktad>r; kas iskelet sistemi ultrasonografisi için uy-
gun olan cihazlar>n fiyatlar>, 1990'l> y>llardaki ile karfl>-
laflt>r>ld>¤>nda %80'den fazla düflüfl göstermifltir.
20
ANATOM< VE SONOGRAF
Baflar>l> bir rotator k>l>f ultrasonografisi için, sonografi
s>ras>nda rotator k>l>f>n kompleks üç boyutlu (3-D) ana-
tomisini anlamak çok önemlidir. Kemik, tecrübesiz uy-
gulay>c> taraf>ndan yap>lan incelemeyi s>kl>kla zorlaflt>-
r>r. Omuz ultrasonografisine yeni bafllayan, fakat önce-
den manyetik rezonans (MR) artrografi tecrübesi olanlar
için, her artrogramdan önce ve sonra h>zl> bir omuz ul-
trasonografisi yapmalar>n> öneriyoruz. Bu yaklafl>m uy-
gulay>c>lar>n tan>sal aç>dan yeterliliklerini o anda test et-
melerine olanak verecektir. Artrografi tecrübesi olma-
yanlar inceleme odalar>nda veya anatomi laboratuvarla-
r>nda inceleme yapabilirler. En yararl> bilgiler cerrahi
eksplorasyon veya diseksiyon ile kazan>labilir. Bafllang>ç
aflamas>ndaki bu ad>mlar, teknik konusunda uzmanlafl-
mak ve ö¤renme e¤risini h>zland>rmak için gerekli olan
anatomi bilgisini gelifltirmek için flartt>r. Baz> araflt>rma-
c>lar artrografik teknik ile sonografik incelemeyi birlefl-
tirerek artrosonografi ad> verilen sinovyal proliferasyo-
nu de¤erlendirmede ve rotator k>l>f y>rt>klar>n>n boyutu-
nu belirlemede daha duyarl> olabilecek yöntemi uygula-
maktad>r.
25
Gelecekteki uygulamalar labral patolojilerin
tan>s>n> da içerebilir.
26-29
MRG'de oldu¤u gibi, ultraso-
nografide de eklem içi s>v> enjeksiyonu yap>ld>¤>nda,
anatomi daha iyi gösterilebilir. Artrosonografide kon-
trast madde olarak kullan>lan serum fizyolojik, MR ar-
trografide dünya genelinde kullan>lan kontrast madde
olan gadolinyumdan çok daha ucuzdur.
Omuzun ultrasonografi incelemesine kemik iflaretle-
ri k>lavuzluk eder (Resim 22-1). Uygulay>c>n>n parmak-
lar> akromiyonu, spina skapulay>, korakoidi ve akromi-
yoklaviküler eklemi palpe edebilir. Bu noktalara göre
probun oryantasyonu, kompleks omuz patolojilerinin
gösterilmesinde kullan>lacak tekni¤in düzeltilmesi için
gereklidir. Eksternal kemik iflaretleri, ciddi patolojisi
olan ve normal yumuflak doku iflaretlerinin kayboldu¤u
bir hastan>n omuzunu incelerken önemlidir.
Hasta, kol dayama yeri olmayan döner taburelere
oturtularak incelenir. n omuz
seviyesinin üzerine eriflebilecek flekilde ayarlanm>fl bir
tabureye rahat olacak flekilde oturur. E¤er incelemeyi ya-
pan çok tecrübeli de¤il ise, daha az semptomatik olan-
dan bafllamak üzere her iki omuz incelenmelidir. Bizim
klini¤imizde afla¤>daki teknik uygulanmaktad>r.
8
Önkol ile kol hastan>n uylu¤u üzerinde ve el supinas-
yonda iken bisepsin uzun bafl>n>n tendonundan geçen
transvers kesitler elde edilir (Resim 22-2). Biseps olu-
¤u
, subskapularis tendonunu supraspinatus tendonun-
dan ay>rmak için anatomik bir iflarettir. Oluk içbükey-
879
B
ÖLÜM
22
Rotator K>l>f