background image
U
ltrasonografi splenik anomalilerin tan>s>nda ve d>fl-
lanmas>nda çok yararl> bir görüntüleme yöntemi olup,
ayr>ca bilinen splenik anomalili hastalar>n takibinde de
çok yard>mc>d>r. Splenik lezyonlar farkl> klinik tablolar-
la kendini gösterebilir. Radyolog dala¤> ilgilendirebile-
cek süreçlerin varl>¤> ve bunlar>n olufltu¤u klinik durum
hakk>nda bilgi sahibi olmal>d>r.
1
Dalak ve sol üst kadran, özellikle splenomegali flüp-
hesi olan, sol üst kadran a¤r>s> bulunan ve travma hasta-
lar>nda baflta olmak üzere rutin olarak tüm abdominal
incelemelerde de¤erlendirilmelidir. Genellikle dalak ul-
trasonografi ile kolayl>kla de¤erlendirilebilir. Organ
normalde uniform bir ekojeniteye sahip oldu¤undan, fo-
kal anomaliler net bir flekilde kendini belli eder. Benzer
bir flekilde, perisplenik anomaliler ve s>v> birikimleri ko-
layl>kla saptanabilir. Bu nedenle dala¤>n ve çevresindeki
yap>lar>n yetersiz de¤erlendirilmesi durumu oldukça na-
dirdir. Nadiren sol üst kadranda yüksek yerleflimli dalak
nedeniyle görüntülemede zorluklar yaflanabilir. Kotlar>n
oluflturdu¤u gölgelenme, ba¤>rsak gazlar>n>n ve akci¤e-
rin süperpozisyonu daha derin yap>lar>n de¤erlendiril-
mesini engelleyebilir. Bu engelleri aflmada deneyim ve
sab>r gerekli olabilir.
EMBR
Dalak, mideyi aort üzerindeki arka peritoneal yüzeye
ba¤layan dorsal mezenter tabakalar> aras>nda bulunan
mezenflimal hücre kitlelerinden oluflmaktad>rlar (Resim
5-1, A). Bu mezenflimal hücreler splenik pulpa, destek-
leyici ba¤ dokusu yap>lar> ve splenik kapsülü olufltur-
mak üzere farkl>lafl>rlar. Splenik arter primitif dala¤a
penetre olur ve arterioller ba¤ dokusu içerisinde splenik
sinusoidlere dallan>r.
Embriyolojik mide longitudinal ekseni çevresinde 90
derece dönüfl yapt>¤>nda dalak ve dorsal mezenter de mi-
denin büyük kurvaturu ile birlikte sola do¤ru yer de¤ifl-
tirir (Resim 5-1, B). Dorsal mezenterin taban> sol böbrek
üzerinde posterior peritonla birleflir ve splenorenal liga-
man>
oluflturur. Bu, dala¤>n intraperitoneal olmas>na
ra¤men splenik arterin retroperitonal bölgeden splenore-
nal ligaman içerisinden dala¤a giriflini aç>klar (Resim 5-
1, C). Pek çok yetiflkinde splenik kapsülün bir k>sm> sol
böbrek üst pol anteriorunda füzyone dorsal mezentere s>-
k>ca yap>fl>kt>r; bu da dala¤>n ç>plak alan>n> ("bare area")
oluflturur.
2
Splenik ç>plak alan>n boyutu farkl>l>k göster-
se de, genellikle arka splenik yüzeyin yar>s>ndan daha az-
d>r (Resim 5-2). Bu anatomik özellik karaci¤erin ç>plak
alan>n>n benzeri olup, intraperitoneal s>v> koleksiyonlar>-
n>n, plevral olanlardan ay>rt edilmesinde yard>mc>d>r.
Normal yetiflkin dala¤> superolateralde konveks, in-
feromedialde konkav özellikte olup homojen eko yap>s>-
na sahiptir. Dalak, uzun ekseni sol 10. kot hizas>nda ola-
cak fleklide, mide fundusu ile diyafram aras>nda uza-
n>r. Diyafragmatik yüzeyi konveks özellikte olup, genel-
likle 9. ve 11. kotlar aras>nda yer al>r. Viseral ya da infe-
romedial yüzeyinde mide, sol böbrek, pankreas ve sple-
nik fleksür ile temas etmesinden kaynaklanan hafif in-
dentasyonlar bulunur. Dalak, posterior peritoneal du-
var
, frenikokolik ligaman ve gastrosplenik ligaman-
la temas halinde bulunan splenorenal ligamanla as>lm>fl
durumdad>r. Minör omentumu posteriorda majör omen-
tumdan ay>ran gastrosplenik ligaman dorsal mezenterin
iki tabakas>ndan oluflmaktad>r.
146
B
ÖLÜM
5
Dalak
Patrick M. Vos, John R. Mathieson ve Peter L. Cooperberg
Çeviri: Suna Ö. Oktar ve Emetullah Cindil
Bölüm Plan> ve Bafll>klar>
EMBRULTRASONOGRAFULTRASONOGRAFPATOLOJSplenomegali
Fokal Anomaliler
Splenik Kistler
Nodüler Splenik Lezyonlar
Fokal Solid Splenik Lezyonlar
Di¤er Anomaliler
Orak Hücreli Anemi
Gaucher Hastal>¤>
Gamma-Gandy Cisimci¤i
Splenik Travma
KONJENGYORUMLAMADA TUZAKLAR