background image
varsayd>¤>ndan önemli oranda farkl> oldu¤u için, bu do-
kular>n gösterimi ölçüm hatalar> veya artefaktlara aç>k-
t>r. (Resim1-3). Sesin yay>l>m h>z> (c) frekans ve dalga
boyu ile afla¤>daki basit eflitlikteki gibi iliflkilidir.
c=f
1
Böylece 5 MHz frekansl> ses dalgas>n dokudaki dalga bo-
yunun 0.308 mm oldu¤u görülür:
=c/f=1540 m/sn ×
5.000.000 sn
-1
=0.000308 m=0.308 mm.
Mesafe Ölçümü
Yay>l>m h>z> klinik ultrasonografide özellikle önemli
olup, yans>t>c> yüzey ile prob aras>ndaki mesafeyi belir-
lemede esast>r. Ultrasonografi görüntüsünü oluflturmak
için kullan>lan bilginin ço¤u, zaman>n hassas ölçümü te-
meline dayan>r ve ekolar>n tanzim edilmesi prensibini
kullan>r. E¤er bir ultrases pulsu insan bedenine gönderi-
lir ve ekonun geri dönüflüne kadar geçen süre ölçülürse
ve o dokuda sesin yay>l>m h>z> biliniyorsa, ekoyu olufltu-
ran arayüzün derinli¤i basitçe hesaplanabilir. Örne¤in,
bir pulsun gönderilmesi ile ekonun geri dönüflü aras>n-
daki süre 0.145 milisaniye ise (msn; 0.000145 sn) ve ses
h>z> 1540 m/sn ise, sesin katetti¤i mesafe 22.33 cm
(1540 m/sn
× 100 cm/m × 0.000145 sn=22.33 cm) ol-
mal>d>r. Ölçülen zaman, sesin arayüze ulaflmas> ve daha
sonra ayn> yoldan proba geri dönmesine kadar geçen sü-
reyi kapsad>¤> için, prob ile arayüz aras> mesafe 22.33
cm/2=11.165 cm'dir (Resim 1-4). Bu ölçümün do¤rulu-
¤u, sesin varsay>lan h>z>n>n incelenen dokudaki gerçek
h>za ne oranda yak>n oldu¤u (bkz. Resim 1-2 ve 1-3) ve
ayn> zamanda sesin yans>t>c> arayüze ve oradan geriye
düz bir hat boyunca yol ald>¤> varsay>m>na ba¤l>d>r.
Akustik Empedans
Günümüzün tan>sal ultrasonografi cihazlar> yans>yan
sesin veya ekolar>n
saptanmas> ve gösterimine dayan>r.
Ultrasesin iletilmesi temeline dayanarak da görüntüleme
mümkündür, fakat günümüzde klinik olarak kullan>l-
mamaktad>r. Bir eko oluflturmak için yans>t>c> bir arayüz
bulunmal>d>r. Tamamen homojen bir ortamdan ge-
çen ses hiçbir yans>t>c> arayüz ile karfl>laflmaz ve ortam
anekoik veya kistik görünür. Farkl> fizik özelliklerdeki
maddelerin veya dokular>n bitiflme yerinde akustik ara-
yüzler bulunur. Bu arayüzler, çarpan ses enerjisinin de-
4
KISIM I
Fizik
RES
Yay>l>m h>z> artefakt>. Ses, ya¤ içeren bir lez-
yondan geçti¤inde ekonun geri dönüflü gecikir, çünkü sesin ya¤
içindeki yay>l>m h>z> 1450 m/sn'dir ve karaci¤erdekinden düflük-
tür. Ultrasonografi cihaz>, sesin 1540 m/sn'lik ortalama h>z ile ya-
y>ld>¤>n> varsayd>¤> için, eko dönüflündeki gecikme daha derin
yerleflimli bir hedef fleklinde yorumlan>r. Bu nedenle, oluflturulan
görüntüde ya¤l> lezyonun derinindeki diyafragma ve di¤er yap>la-
r>n beklenenden daha derinde gösterildi¤i bir yanl>fl kay>t ("mis-
registration") artefakt>
görülür (simülasyon görüntüsü).
RES
Yank> kay-
naklar>n>n lokalize edil-
mesi.
Bir yank> oda¤>n>n, gös-
terim için yerlefltirilece¤i nok-
tay> belirlemede kullan>lan bil-
gi, hassas zaman ölçümüne da-
yan>r. Burada bir ekonun prob-
tan hedefe ulaflmas> ve daha
sonra proba dönmesi için geçen
süre 0.145 ms'dir. Sesin doku-
daki yay>l>m h>z> (1540 m/sn)
süre ile çarp>ld>¤>nda hedeften
dönen sesin 22.33 cm yol kat
etti¤i görülür. Bu nedenle, he-
def probtan bu mesafenin yar>s>
kadar, yani 11.165 cm derinde-
dir.
v = 1540 m/sn
v = 1450 m/sn
1540 m/sn
× 0.145 ms
= 154.000 cm/sn
× 0.000145 sn
= 22.33 cm/2
= 11.165 cm