background image
Ultrases, sürekli de¤il, patlamalar fleklinde üretilebi-
lir. Ultrason görüntüleme sistemleri, ultrases patlamas>-
n>n iletildi¤i ve daha sonra dönen ekolar>n dinlendi¤i ses-
siz dönemin takip edildi¤i, puls-eko prensibi ile çal>fl>r.
Bu puls dalga ultrason, görüntüleme sekans> boyunca
defalarca tekrarlan>r. Di¤er taraftan ultrases, iletiminin
kesilmedi¤i continous wave (CW) ("sürekli dalga") mo-
dunda da gönderilebilir. Zamansal zirve intensite, ul-
trason maruziyeti boyunca ortaya ç>kan en büyük inten-
sitedir (Resim 2-1). Puls ortalamal> intensite ultrason
pulsu üzerindeki ortalama de¤erdir. Zamansal ortalama
tüm puls tekrarlama periyodundaki (ultrason patlamala-
r>n>n aras>ndaki zaman) ortalamad>r. ise ultra-
son alan>n>n "aktif ya da aç>k" oldu¤u zaman dilimini ta-
n>mlar. Pulslar aras>nda yeterince "dinlenme" süresi ol-
du¤unda (küçük ifl faktörü), zamansal ortalama de¤eri be-
lirgin olarak küçük olacakt>r. Örne¤in, %10'luk bir ifl
faktörü zamansal ortalama intensiteyi puls ortalama ile
karfl>laflt>r>ld>¤>nda 10 kat azaltacakt>r. Zaman ile iliflkili
bu niceliksel veriler, termal biyoetkiler ile en fazla iliflki-
si olan de¤iflkenlerdir. Zamansal ve uzaysal bilgilerin
kombine edilmesi, uzaysal zirve-zamansal ortalama
fliddet
(I
SPTA
), uzaysal ortalama-zamansal ortalama
fliddet (I
SATA
) gibi terimlerin ortaya ç>kmas>n> sa¤lar.
Ultrasona maruziyet süresi, biyoetki riskini artt>ra-
bilece¤inden dolay> önemlidir. Tarama yüzeyinin mu-
ayene süresince hareketi, belirli bir bölgedeki maruziyet
süresini azaltmakta ve potansiyel biyoetkileri minimize
etmektedir. Bu nedenle sadece tan> için gerekli olan za-
man>n harcand>¤>, etkin bir inceleme yapmak maruziye-
ti azaltman>n kolay bir yoludur.
Doku Tipi
Dokular>n >s>nmas>n> çok say>da fiziksel ve biyolojik pa-
rametre etkiler. Absorbsiyon normalde yumuflak dokuda
>s>nmaya esas olarak katk> sa¤layan faktördür. Atenüas-
yon katsay>s>
ses hareketi boyunca birim bafl>na düflen
atenüasyon miktar> olup, genellikle santimetre-mega-
hertz bafl>na desibel (dB/cm-MHz) olarak verilir. Atenü-
asyon tipik olarak ultrasonografi frekans> ile do¤ru oran-
t>l> olarak artar. Atenüasyon, s>v>lar için (örn., amniyotik
s>v>, kan, idrar) göz ard> edilebilir bir seviyede iken, yu-
muflak dokularda de¤iflken olmakla birlikte en yüksek
de¤erine kemik dokuda ulafl>r (Resim 2-2).
Di¤er önemli bir faktör vücudun kan dolafl>m> yoluy-
la dokular> so¤utmas>d>r. ultrason taraf>ndan oluflturulan >s>y> d>flar> vererek, daha
etkili bir flekilde s>cakl>¤>n> düzenler. Bunun tek istisna-
s>, >s>n>n çok h>zl> bir flekilde depoland>¤> terapötik ter-
mal ablasyondur.
1
Is>nma fenomenindeki farkl>l>klara ba¤l> olarak ke-
mik ve yumuflak doku özel ilgi gösterilen iki aland>r.
Kemikte akustik enerji atenüasyonu yüksektir. Hamile-
lik s>ras>ndaki muayenelerde, kafatas>n>n bipariyetal ça-
p>n>n (BPD) ölçümünde oldu¤u gibi kalsifiye kemik ti-
pik olarak ultrasona maruz kal>r. Gestasyon ilerledikçe
fetal kemiklerde mineralizasyon artar ve bu nedenle lo-
kalize >s> art>fl> riski artar. Obstetrik ultrasonografide
>s>nmaya ba¤l> durumlar, ayr>ca üzerinde s>v> dolu amni-
36
KISIM I
Fizik
Zaman
PA
TA
p
+
p
­
TP
Puls uzunluùu
(zaman aral×ù×)
Puls yineleme süresi
Bas×nç
Anl×k
ortalama
RES
T>bbi ultrasonografide kullan>lan bas>nç
ve fliddet parametreleri. De¤iflkenler flu flekilde tan>mlana-
bilir: p+, dalga zirve pozitif bas>nc>; p-, dalga zirve negatif bas>n-
c>; TP, temporal zirve; PA, puls ortalamas>; ve TA, temporal orta-
lama.
DOKU ATENÜASYONU
Doku Tipi
Atenüasyon (dB/cm/MHz)
25
20
15
10
5
Amniyotik
Bebek
kafatas×
Kafatas×
Kan
Beyin
Karaciù
er
Kas Ya
ù
Tendon
Cilt
k×rdak
0
RES
Doku atenüasyonu. De¤iflik insan dokusunun
vücut >s>s>ndaki de¤erleri (Al>nd>¤> kaynak: Duck FA, Starvin HC,
Anderson SP. A survey of the acoustic output of ultrasonic Doppler equ-
ipment. Clin Phys Physiol Meas 1987;8:39-49).