background image
5
1
/
2
. menstrüel haftada, kaudal uç ise bundan yaklafl>k
1
/
2
hafta sonra kapan>r. Alt>nc> haftada sefalik uç beyni
oluflturmak üzere genifller ve bükülür.
12,13
Oniki-onbe-
flinci haftalara kadar neredeyse tüm yap>lar en son flekli-
ni alm>flt>r. Korpus kallozum, serebellar vermis, pe-
riventriküler germinal matriksten nöronal migrasyon,
sulkus ve giruslar
>n geliflimi ve myelinasyon istisna-
lard>r. Bu istisnai yap> ve süreçler yaklafl>k 15. haftadan
itibaren geliflmeye bafllar. Korpus kallozum 20. haftada
oluflur. Korpus kallozum geliflirken iki septum pellusi-
dum ve aralar>ndaki boflluk olan kavum septi pellusidi
ve kavum vergae'n>n (1851'de Andrea Verga'n>n ad>
verilmifltir) oluflumunu indükler.
Serebellum ve vermis, rombansefalik nöral tü-
bün dorsal yüzünü oluflturan ince dorsal bir membran>n
(area membranecea) sefalik k>sm>n>n içerisine do¤ru olan
proliferasyonlar fleklinde geliflir. Arka beyin nöral tübü-
nün iliflkili k>sm> rombansefalik kavitedir. Bu kavite er-
ken gebelikte, anomaliyle kar>flt>r>lmamas> gereken dik-
kat çekici kist benzeri dorsal bir boflluk oluflturacak fle-
kilde h>zla genifller
14
(Resim 34-1, A). Serebellar hemis-
ferler her iki yandan bu membran>n içerisine do¤ru bü-
yürlerken, vermis de bu membran>n sefalik yüzünden
geliflir.
15
Sonunda, rombansefalik membran>n vermisin
alt>nda kalan alt k>sm> foramen Magendie ve Luschka'la-
r> oluflturacak flekilde delinir. Bu membranöz k>s>m,
Blake kesesini oluflturacak flekilde, de¤iflik derecelerde
kabarabilir. Ço¤unlukla araknoid zarlarla kar>flt>r>lan
Blake kesesi, yüksek çözünürlüklü aletlerle ço¤u fetusta
görülebilir.
15-17
Serebellum ve vermis esasen 22. haftaya
kadar oluflur. K>smen geliflmifl olan vermisi, vermiyan
displazi ya da hipoplaziyle kar>flt>rmamak için dikkatli
olunmal>d>r.
18
Midsagittal ultrasonografi görüntüleri,
özellikle 3-D midsagittal ultrasonografi kesitleri ve
MRG, vermisin toplam boyutu ve 10 derecenin alt>nda
olmas> gereken normal beyin sap>-vermis aç>s>n>n yan>
s>ra, vermisin normal geliflimi, fastigiyal uçla (dördüncü
ventrikülün dorsali iflaret eden ucu) birlikte dördüncü
ventrikül ve vermiyan fissürleri gösterebilir. Tüm bu
unsurlar normal vermiyan geliflimin de¤erlendirilmesi
için kullan>lmaktad>r.
19,20
Korteks de nöronal hücresel düzeyde karmafl>k bir
geliflim sürecinden geçer. Korteksin d>fl yüzeyinde beyin
hücrelerini (nöronlar) oluflturacak hücreler birbirleriyle
çak>flan üç fazdan oluflan karmafl>k bir geliflim sürecinden
geçerler: proliferasyon, migrasyon ve organizasyon. Ge-
nelde, nöron geliflimi 5. hafta civar>nda bafllar ve 28. haf-
tada büyük bölümü tamamlan>r. Nöronlar ependimle
kapl> ventriküllerin yan>ndaki germinal matrikste yerle-
flen kök hücrelerden geliflir ve prolifere olur. Bu kök
hücreler ço¤al>p, de¤iflerek glial hücreler ya da nöronla-
ra dönüflür. Glial hücreler, nöronlar>n daha sonra kortek-
se göç edece¤i bir iskele oluflturarak süreçleri kortikal
yüzeye do¤ru gönderir. Korteks, biriken nöronlar> yer-
lefltirebilmek için girus ve sulkuslar oluflturacak flekilde
katlan>r. Migrasyondaki hatalar, heterotopi ve anormal
kortikal k>vr>mlar ya da kortikal k>vr>mlar>n hiç olma-
mas>yla (pakigiri ya da tip I lizensefali) sonuçlan>r.
Korteksin en d>fl tabakas>n>n normal ifllev göstermesi nö-
ron migrasyonunun durmas>n> sa¤lar ve nöronlar>n me-
ninksler ve subaraknoid boflluk içerisine do¤ru normal-
den daha fazla ilerlemesini engeller. Bu durdurma iflle-
vindeki bir bozukluk, nöronlar>n korteksin normal s>n>r-
lar>n>n d>fl>na, meninksler ve subaraknoid boflluk içerisi-
ne do¤ru göç etmesiyle sonuçlan>r. Bu, beynin yüzeyine
kald>r>mtafl> lizensefali denilen ince granüler bir yap>
kazand>r>r. Nöronlar kortekse ulaflt>klar>nda, lokal ba¤-
lant>lar düzenlerler ve hemisferleri birbirine ba¤layan,
korpus kallozum gibi kommisürler ya da genifl traktus-
lar oluflturacak flekilde uza¤a aksonlar gönderirler. Tüm
bu unsurlar birlikte çal>flan çok say>da genin normal ifl-
lev göstermesini gerektirir ve bu süreç fetal ya da mater-
nal metabolik bozukluklar, hipoksi, enfeksiyonlar ya da
teratojenler gibi iç ve d>fl kaynakl> hasarlarla kolayca bo-
zulabilir.
21
Sonografik Anatomi
Erken embriyo en iyi transvajinal yolla incelenir. Sefalik
uç 8. hafta civar>nda seçilebilir (bkz. Resim 34-1). On-
onbirinci haftalardan itibaren kafatas> kemikleri minera-
lizasyon gösterir. Bu dönemde beyin korteksi çok ince-
dir. Ventriküller genifl olup geliflmekte olan beynin bes-
lenmesini sa¤layan koroid ile doludur.
22
Serebellum
oluflmaya bafllad>¤>nda boyutu küçülen, arka beynin ar-
kas>ndaki genifl anekoik boflluk rombansefalik kavite-
yi temsil eder. Bu normal, anekoik boflluk ilk trimester
incelemesinde özellikle genifl ve belirgin izlenir ve ano-
maliyle kar>flt>r>lmamal>d>r.
14
Yaklafl>k 13-14. haftalardan sonra serebral yap>lar>n
ço¤u ultrasonografik olarak belirlenebilir. Üç adet stan-
dart transaksiyal plan ya da görüntüyle (talamik, ventri-
küler, serebellar) sonografik olarak saptanabilen serebral
anomalilerin %95'inden fazlas> belirlenebilir.
2,4
Bu üç gö-
rüntü bafllang>ç olarak faydal> ise de, inceleme sadece bu
1198
KISIM IV
Obstetrik Ultrasonografi
TABLO 34-1. BEY
PR
FARKLILAfiMASI
PR
SEKONDER
OLGUN
VEZ
VEZ
YAPI
Ön beyin
Telensefalon
Serebral hemisferler
Bazal gangliyonlar
Olfaktör sistem
Diensefalon
Talamus
Hipotalamus
Orta beyin
Mezensefalon
Orta beyin
Arka beyin
Metensefalon
Pons
Serebellum
Myelensefalon
Medulla
Moore KL. Essentials of human embryology. 1988, BC Decker'den uyarlanm>flt>r.