background image
E
KSTREM
G
EL
E
MBR
G
ENET
Normal Embriyoloji
Ekstremitelerin normal geliflimi döllenmeden 4 hafta
sonra embriyonun yan taraf> boyunca mesodermden
geliflen tomurcuklar ile bafllar (fiekil 33-1).
299
Ekstre-
mite tomurcu¤u 3 ana bölgeye ayr>lmaktad>r. Birçok
fibroblastik büyüme faktörünün sunuldu¤u apikal
ektodermal s>rt (AES) yak>ndaki mesenkimal hücre-
leri farkl>laflmam>fl büyüme aflamas>nda tutar. Bu me-
zenkim ilerleme bölgesi olarak bilinir. 3. bölge kutup-
laflma bölgesi olarak bilinir. Bu bölge ekstremite bü-
yürken anteroposterior kutuplaflmay> sa¤lar. Ekstre-
miteler gövdeden parmaklara, proksimalden distale
do¤ru geliflirler. Embriyolojik terminolojide ekstre-
mite 4 k>s>m olarak adland>r>l>r: kök (zonoskeleton);
bir kemikle beraber olarak bulunan proksimal k>s>m
(stylopodium); iki kemikle beraber bulunan orta k>-
s>m (zeugopodium); ve daha kompleks ve bir çok ke-
mikle beraber bulunan distal k>s>m (autopodium).
123
Ekstremite kuflaklar>n>n proksimal kemikleri ve hu-
merus/femur, ektoderm s>rt>n>n de¤ifliminden önce
geliflir, kalan kemiklerin ve parmaklar>n geliflimi ise
apikal ektodermal s>rt yolu ile olur.
271,304
Üstündeki ektodermin hacimlenmesini sa¤layan ve
ekstremite kufla¤>n>n üstünde bir s>rt oluflturan lateral
mezodermal pla¤>n kal>nlaflmas> yoluyla geliflen AES,
uzuvlar>n proksimal distal geliflimini düzenler (fiekil
33-2). AES uzuvlar>n d>flar>ya do¤ru büyümesini sa¤-
lar, mezenkim ise geliflen ekstremitenin tipini belirler.
Ekstremitelerin kemikleri ve ba¤ dokusu lateral
mezodermal plaktan geliflir, kaslar ise somitik mezo-
dermin miyotom bölgelerinden orijin al>r. Üst ve alt
ekstremite geliflimleri benzer mekanizmalarla olur-
ken üst uzuvlar 1 ila 2 gün önce geliflirler. 6. haftaya
gelindi¤inde tomurcuklar distale do¤ru uzam>fl, uç
k>s>mlar> el ve ayak oluflturacak flekilde yass>laflm>fl,
parmak uzant>lar> belirmifl, proksimal uzuvlarda ise
k>k>rdak belirmeye bafllam>flt>r. 7. hafta boyunca
uzuvlar dönmeye bafllar; önkol 90° d>fl tarafa (böyle-
likle baflparmak laterale konumlan>r), alt ekstremite
90° iç tarafa (ayak baflparma¤> mediale konumlan>r)
dönerler. Parmak uzant>lar> el ve ayak plaklar>nda
belirir. 8. haftada dönme ifllemi bitmifl, parmaklar da-
hil tüm bölgeler tamamlanm>flt>r. Kemikleflme bu sü-
re içinde bafllar. 12. haftaya gelindi¤inde tüm uzun
kemiklerde kemikleflme merkezleri mevcuttur.
Ekstremite Gelifliminin Genetik Yönetimi
deneysel modeldeki (meyve sine¤i, fare, civciv) arafl-
t>rmalar yoluyla elde edilmifltir.
Fibroblast büyüme faktörü (FBF) ekstremite geli-
fliminde kritik rol oynamaktad>r. Son araflt>rmalarda
FBF verilen, erken dönem civciv embriyolar>nda faz-
ladan kol-bacak geliflimi gözlenmifltir.
52,120,234
En az
sekiz iliflkili genin üretti¤i FBF ailesi özel membran
reseptörleri yoluyla etkirler. AES'de
137,334
mevcut
olan FBF-4 ve FBF-8, mezodermal ekstremite tomur-
cuklar>na d>flar>dan uyguland>¤>nda tam bir s>rt olufl-
tururlar.
202,228
Bir fare modelinde FBF-4 ve FBF-8 ek-
sikli¤inde ekstremitelerin geliflmedi¤i gözlenmifltir.
306
Di¤er taraftan FBF-8'in fazla etkimesi sonucunda
dallanma, eksiklik ve fazladan parmak gibi anormal-
B ö l ü m
33
Ekstremite Eksiklikleri
Ekstremite Gelifliminin
Embriyoloji ve Geneti¤i 1983
Ekstremite Eksikliklerinin
S>n>fland>r>lmas> 1985
Genel Tedavi
Do¤umsal Ekstremite
Yokluklar> 1991
Do¤umsal Alt Ekstremite
Eksiklikleri 1997
Do¤umsal Üst Ekstremite
Eksiklikleri 2022
Kazan>lm>fl Ekstremite
Eksiklikleri 2029
Birden Fazla Ekstremite Kayb> 2037
Protez Uygulamas>n>n
1983