background image
a¤r>lar>n>n gerçek bir patolojik nedene ba¤l> oldu¤u-
nun ortaya ç>kart>lmas> ve bu hastalar>n tam bir ince-
lemeden geçirilmeye ve tedaviye gereksinimlerinin
olup olmad>¤>n>n saptanmas> ortopedistin sorumlulu-
¤undad>r. Bu hastalar>n yaln>zca semptomatik tedavi
ile gözleme gereksinim duyanlardan ayr>lmas>n>n ilk
ad>m>, kapsaml> bir anamnez ve fizik muayenedir.
Bu bölümde s>rt ve bel a¤r>lar>n>n çeflitli nedenle-
ri genel olarak incelenecektir. Disk hernisi, spondilo-
listezis, artrit ve tümörler ilgili bölümlerde ayr>nt>l>
olarak inceleneceklerdir.
A
NAMNEZ
Bel ve s>rt a¤r>s> olan çocuklar>n de¤erlendirilmesin-
de hekime en önemli bilgiyi kapsaml> ve ayr>nt>l> bir
anamnez verir.
A¤r>n>n Do¤as>
Öncelikle a¤r>n>n do¤as> (bafllang>ç flekli, niteli¤i ve
yeri) belirlenmelidir. Travmay> izleyen ani bafllayan
akut a¤r> k>r>klar, ba¤ yaralanmalar>, disk hernileri ve
omurda apofiz kaymalar> ya da apofiziyel halka k>-
r>klar>yla birlikte görülürler. Belirtiler genellikle 24
saat içinde ortaya ç>kar. Yavafl yavafl ortaya ç>kan,
sinsi a¤r>lar daha çok Scheuermann kifozu ile selim
ve habis tümörlerde görülür. Bir spor aktivitesini iz-
leyen orta fliddetli, k>sa süreli bir a¤r> genelde kas in-
cinmesi ile iliflkilidir. Belirli aktiviteler ile iliflkili yine-
leyen a¤r> daha çok spondiloliz, spondilolistezis,
Scheuermann kifozu ya da disk hernisi gibi durumla-
ra ba¤l> iken >srarc>, sürekli a¤r>lar ile gece a¤r>lar>
daha çok tümörler ve infeksiyonlar ile iliflkilidir. Ge-
nel olarak, a¤r> ne kadar uzun süre devam ederse o
oranda olas> ciddi bir sorun ile iliflkili olma olas>l>¤>
artar. Omurga ile omurili¤in habis tümörleri zaman-
la fliddeti artan >srarc> a¤r>lara neden olabilirler.
A¤r>n>n yeri ve yay>lma alanlar> da altta yatan so-
run ile ilgili önemli ipuçlar> verir. Yerleflik bel a¤r>s>
spondiloliz ya da tümörlere ba¤l> olabilir. Bel bölge-
sindeki a¤r> spondiloliz ile iliflkili olabilirken, s>rt a¤-
r>s> Scheuermann kifozu ile iliflkili olabilir. var süreçler ile yorgunluk sendromlar> genelde daha
genifl bir anatomik alanda hissedilen, daha yayg>n ve
genel bir a¤r>ya yol açarlar. Kalçalara ya da alt ekstre-
miteye yans>yan a¤r> lomber disk hernisi, omurda
apofiziyel k>r>k, epidural abse ya da intraspinal tü-
mörün habercisi olabilir.
20,52
Yap>sal Belirtiler
Bir hastan>n ayn> zamanda efllik eden atefl, titreme,
düflkünlük, ifltahs>zl>k ya da kilo kayb> gibi yap>sal be-
lirtileri varsa, s>rt a¤r>s> sistemik bir habasete (lösemi
gibi) ya da bir infeksiyona ba¤l> olabilir. Geçirilmifl vi-
ral ya da bakteriyel infeksiyonlar diskite ba¤l> a¤r> ya-
pabilir. Halsizlik, güçsüzlük, denge ve eflgüdümde
de¤ifliklikler ya da ba¤>rsak ve mesane ifllev bozuk-
luklar> gibi nörolojik semptomlar çocuklarda nadiren
selim durumlarda izlendi¤inden dikkati çekmelidir.
39
Belirtileri A¤>rlaflt>r>c> ve Hafiflefltirici
Faktörler
Hekim a¤r>y> artt>ran ve azaltan faktörleri sorgula-
mal>d>r. A¤r>n>n bir aktiviteyle iliflkisinin fark edil-
mesi önemlidir. Lomber bölgenin yineleyen hipe-
rekstansiyonunu gerektiren spor aktiviteleri (jimnas-
tik, futbol, dans etmek, kürek çekmek), lomber omur-
lar boyunca makaslay>c> kuvvetlerin ortaya ç>kmas>-
na yol açarlar ve spondiloliz ila spondilolistezis olu-
flum riskini art>r>rlar.* Spor aktiviteleri ve antrenman-
lara yüksek yo¤unlukta s>kl>kla kat>l>m stress k>r>kla-
r> ile yorgunluk sendromlar>na yol açabilirler.
109
Spi-
nal tümörlere ba¤l> a¤r> sürekli ve ilerleyicidir, aktivi-
teyle de¤iflim göstermez. Geceleri, hasta s>rtüstü po-
zisyonda iken artan ya da dinlenmeyle fliddeti azal-
mayan a¤r> habasete ba¤l> olabilir. Gece a¤r>s>, özel-
likle küçük çocuklarda, tümörlerle iliflkilidir. Genel-
likle dinlenmek spondilolize, spondilolistezise,
Scheuermann kifozuna, kas incinmesine ya da yor-
gunluk sendromlar>na ba¤l> a¤r>y> hafifletir. Osteoid
osteomaya ba¤l> bel a¤r>lar> s>kl>kla nonsteroid anti-
inflamatuvar ilaçlarla (NSA<<'ler) hafifler.
Yaflla
Hiçbir hastal>¤>n tamamen tek bir yafl grubuna özgü ol-
mamas>na karfl>n, hastan>n yafl> hekime ay>r>c> tan>da
yard>mc> olabilir. Dört yafl>ndan küçük çocuklarda bel
a¤r>s> genelde bir infeksiyon ya da bir tümöre ba¤l>d>r
ve bir an önce tan> konularak tedaviye bafllanmal>d>r.
On yafl alt>ndaki çocuklarda diskit ve omurda osteomi-
yelit daha yayg>nd>r ve bu yafl grubunda görülen tü-
mörler eozinofilik granülom, lösemi, nöroblastom ve
astrositomdur.
39
On yafl>ndan büyük hastalarda travma
ya da yorgunluk sendromlar>na ba¤l> bel a¤r>s>na rast-
lanma olas>l>¤> daha yüksektir ve bu durum spondilo-
liz, spondilolistezis, Scheuermann kifozu, disk hernisi
ya da kaym>fl ya da k>r>lm>fl omur apofizine yol açabilir.
Spondiloliz ve spondilolistezis aktif ergenlerde tan>m-
lanm>fl lomber bölge a¤r>s>n>n en s>k rastlanan nedenle-
ridir.
66
Spondiloliz ergende büyüme h>zlanmas>ndan
genellikle önce asemptomatiktir. Scheuermann kifozu
13­19 yafl aras>nda (erkekler k>zlardan daha fazla etkile-
nir) s>rt a¤r>s>n>n en s>k nedenidir. Lomber Scheuer-
mann hastal>¤> daha büyük ergenlerde görülür (bafllan-
g>c> genelde ergende büyüme h>zlanmas> s>ras>nda
olur) ve ayr>ca erkeklerde daha s>kt>r. Daha büyük ço-
cuklarla iliflkili tümörler osteoblastom, osteosarkom ve
lenfomad>r. Osteoid osteoma ve anevrizmal kemik kisti
gibi tümörler hiçbir yafl grubuna özgü de¤ildir.
106
Disiplinler
*Bkz kaynaklar 8, 17, 34, 43, 50, 51, 70, 98, 99, 108