background image
Çocuk felcinin, bugünlerde dikkat çeken baflka bir
görülme flekli de postpolio sendromudur. Bu sen-
drom, 20 y>l ya da daha önce bu hastal>¤a yakalanm>fl
bireyler aras>nda, artan kas zay>fl>¤>, yorgunluk, a¤r>
ve ifllev kayb> ile karakterizedir. Perry ve arkadaflla-
r>
139
bu durumun, afl>r> stres alt>ndaki kaslarda "tü-
kenmeyle" birlikte kronik afl>r> kullan>m sendromu-
nu temsil etti¤ini göstermifllerdir. Bu fenomenin eti-
yolojisine iliflkin baflka bir teori de, poliomiyelit son-
ras> iyileflme döneminde görülen aksonal tomurcuk-
lanman>n baflar>s>zl>¤>d>r.
42,50
Görülme s>kl>¤> kad>n-
larda erkeklere göre daha fazlad>r ve bu sendrom
muhtemelen ufak yafllarda polioya yakalananlarda
görülmektedir.
140
Bununla birlikte, bu sorunun çözü-
müne yönelik olan tart>flmalar bir çocuk ortopedisi
kitab>n>n kapsam> d>fl>ndad>r.
Bu bölümde poliomiyelit nedeni ile kas iskelet sis-
teminde meydana gelen paralitik deformitelerin te-
davi ilkeleri tart>fl>lacakt>r. Bu ilkeler, yaln>zca çocuk
felci tedavisinde de¤il, ayn> zamanda di¤er nedenle-
re ba¤l> gevflek felçlerin neden oldu¤u benzer sorun-
lar>n tedavisinde de uygulanabilir. Hastal>¤>n ayr>nt>-
l> olarak anlat>m> ve tedavisinin t>bbi yönü için oku-
yucu, konuyla iliflkili oldukça genifl olan literatüre
baflvurmal>d>r.
P
ATOLOJ<
Poliovirüsun, omurili¤in ön boynuz hücreleri ve be-
yin sap>ndaki baz> motor çekirdekler aç>s>ndan belir-
gin bir seçicili¤i vard>r En s>k, omurili¤in geniflledi¤i
yerler olan lomber ve servikal bölgeler etkilenir. Mo-
tor nöronlar üzerindeki zararl> etkileri, virüsün tok-
sik etkileri yoluyla do¤rudan, ya da nöronlar>n glia
destek dokusunda meydana gelen iskemi, ödem ve
kanama yoluyla dolayl> olarak oluflabilir.
13
Motor nöronlar flifler ve sitoplazmalar>ndaki Nissl
maddeleri kromatolize u¤rar. Polimorfonükleer ve
mononükleer hücrelerin gri cevhere infiltrasyonuyla
özellikle damar çevresindeki bölgelerde, inflamatu-
var reaksiyon ortaya ç>kar. Nekrotik hücre gövdeleri-
nin yerini giderek nedbe dokusu al>r.
Ön boynuz hücrelerindeki etkilenme, metabolik
aktivitenin geçici olarak inhibisyonuyla çok az zarar-
la sonuçlanan h>zl> bir iyileflmeden, tam ve geri çevri-
lemez bir y>k>ma kadar de¤iflebilir.
Gevflek felç çeflidinde motor üniteleri "hep, ya da
hiç" kanununu izler, çünkü virüs kastan ziyade ön
boynuz hücrelerini etkiler. Zarar gören motor hücre-
lerin oran> de¤ifliklik gösterir ve sonuçtaki kas zay>f-
l>¤> kaybedilen motor hücrelerinin say>s> ile do¤ru
orant>l>d>r. Örne¤in "zay>f" kas gücüne sahip bir kas-
da motor ünitelerinin %20'si ifllev görürken, "iyi"
motor güce sahip bir kasda motor ünitelerinin %80'i
ifllev görmektedir. Bu kalan ifllevsel motor üniteleri
rehber nöromüsküler üniteler olarak an>l>rlar ve iyilefl-
me sürecinde kas ya da kas gruplar>n>n hareket pa-
ternlerinin geri kazan>m>nda önemlidirler. Kas gücü-
nün geri kazan>m> esas olarak omurili¤in zarar gören,
ama yok olmayan ön boynuz hücrelerinin normale
dönmesine ba¤l>d>r.
S
EY
P
ROGNOZ
Hastal>¤>n seyri akut, nekahat ve kronik olmak üzere
üç döneme ayr>l>r. Akut dönem 5­10 gün aras>nda sü-
rer ve felcin geliflebilece¤i akut hastal>k dönemidir.
Akut dönem, felç öncesi dönem ve felç dönemi olmak
üzere kendi içinde ikiye ayr>l>r. Akut evre genellikle
normal vücut s>cakl>¤>na dönüflün ard>ndan 48 saat
sonra sona erer.
Nekahat dönemi akut dönemi izleyen 16 ayl>k süre-
yi kapsar. Bu süre boyunca kas gücünde de¤iflen de-
recelerde kendili¤inden geri kazan>mlar olabilir. Bu
dönem de, kaslar>n afl>r> duyarl> oldu¤u, "spazm"la
karakterize (iki haftadan birkaç aya kadar süren) du-
yarl> dönem
ve kaslar>n duyarl>l>¤>n> yitirdi¤i, ancak
iyileflmenin halen sürdü¤ü duyars>z dönem olmak üze-
re kendi içinde ikiye ayr>l>r
Kronik, ya da rezidüel dönem ise kas gücünün ge-
ri kazan>m>n> izleyen hastal>¤>n son aflamas>d>r. Ne-
kahat döneminin sonlanmas>n>n ard>ndan hastan>n
geri kalan tüm yaflam>n> kapsar.
114
n hemen ard>ndan kendili¤inden iyilefl-
menin h>z> ve derecesi konusunda s>hhatli bir tahmin
yapmak çok zordur. Hastal>¤>n seyri tersini gösterene
kadar, tutulan kaslar>n iyileflece¤ini varsaymak en
iyisidir. Kasdaki iyileflme en belirgin olarak ilk 3 ile 6
ay içinde gözlenir; iyileflme potansiyeli hastal>¤>n
bafllang>c>ndan yaklafl>k 16 ila 18 ay sonra azal>r.
Prognozun de¤erlendirilmesinde iki temel faktö-
re, felcin bafllang>çtaki fliddetine ve bölgesel da¤>l>m>-
na dikkat edilmelidir. Bir kasta total felcin ikinci ay-
dan sonra hala devam ediyor olmas>, a¤>r motor hüc-
resi y>k>m>na iflaret eder ve ifllevin belirgin olarak ge-
ri kazan>lma olas>l>¤> düflüktür. E¤er felç bafllang>çta
k>smi ise prognoz daha iyidir.
Komflu kaslar>n durumu di¤er önemli bir noktay>
oluflturur. Tümüyle felç olmufl kaslarla çevrili zay>f-
lam>fl bir kas>n, eflde¤er güce sahip, fakat güçlü kas-
larla çevrelenmifl bir kasla karfl>laflt>r>ld>¤>nda iyilefl-
me flans> çok daha düflüktür. Kas spazm>, antagonist
kas gruplar>n>n kontraktürü, deformite ve yetersiz er-
ken tedavi, kas ifllevinin geri kazan>m>n> etkileyen di-
¤er etmenler aras>nda yer almaktad>r.
T
EDAV
G
ENEL
B
AKIfi
Çocuk felcinin tedavisi hastal>¤>n dönemine ve felcin
fliddetine göre de¤iflir.
61,62
Hastal>¤>n akut ateflli döne-
minde, tedaviden sorumlu hekim öncelikle çocuk heki-
mi, ya da iç hastal>klar> hekimidir. Hastalar>n bu devre-
de, infeksiyon hastal>klar> hastanelerine, ya da genel
hastanelerin yal>t>lm>fl ünitelerine kabul edilmeleri ge-
rekmektedir. Hastal>¤>n ilk gününden itibaren kas ve
iskelet sisteminin bak>m>na önem verilmelidir. Lomber
1484
Nöromüsküler Rahats>zl>k