762 A‹LE HEK‹ML‹⁄‹ TABLO 100–2. S‹GARAYI BIRAKMAK ‹Ç‹N B‹R KARAR B‹LANÇOSU ÖRNE⁄‹ Sigara ‹çmeye Devam Etmek Maliyet Sa¤l›k konusunda endiflelendirir Kokusu b›kt›r›r Sigara her yerde içilemez Sosyal d›fllanmaya neden olur Nefessiz b›rak›r, baz› aktivitelerin yap›labilmesini engeller Yarar Stresi azalt›r ‘En iyi arkadafl’t›r Arkadafllarla sigara içmek keyif vericidir Maliyet Daha çok strese neden olur Kilo ald›r›r ‘Tek zevkimi’ de yok eder Geri çekilme belirtileri yaflat›r Sigaray› B›rakmak Yarar Sabahlar› daha az kuru öksürük ve s›k›nt› Daha fazla enerji Daha fazla para Çocuklar için daha iyi rol modellik ‹nsanlar›n elefltirilerinden kurtulmak 6. Bir Eylem Plan› haz›rlamaya iliflkin ek bilgi ve öneriler için: www.improvingchroniccare.org (“Klinik Pratikte De¤ifliklik”i t›klay›n; “‹lerleme Ad›mlar›n›” t›klay›n; “Öz Yönetim Deste¤i”ni t›klay›n) adresini ziyaret edebilirsiniz. E. Süreklili¤i Sa¤lama ve Geri Dönüflün Önlenmesi 1. Hastan›n “Eylem Plan›” ve kaydetti¤i ilerlemeler hakk›nda sorular sorun, hastan›n günlüklerini veya takip çizelgelerini inceleyin. 2. Davran›fllardaki her/tüm geliflmeler hakk›nda olumlu yorumlarda bulunun. 3. Hastay› davran›fl de¤ifliklikleri ile sa¤l›k veya klinikteki sonuçlar› aras›ndaki her türlü iliflki konusunda bilgilendirin ve anlamas›na yard›m edin. 4. Eski davran›fllara geri dönüfller veya aksamalar, davran›fl de¤iflikli¤inin bir parças› olarak meydana gelen do¤al süreçlerdir. Hastan›n kendisini de¤il, seçimlerini yarg›lay›n ve yoldan ç›kmalara neden olan tetikleyiciler ile hedeflenen davran›fl› sürdürmeye yönelik destek ve engelleri tespit edin ve onlar hakk›nda konuflun. 5. Hastan›n sorununu çözmekten kaç›n›n (ancak tavsiyelerde bulunmakta ve yönlendirici sorular sorman›zda sak›nca yoktur), bunun yerine hastan›n kendi seçimleri ve sorun çözümü hakk›nda derinlemesine düflünmesini sa¤lay›n. Davran›fl de¤iflikli¤ini sürdürmesi için, izlem ve takip süreçlerini gelifltirmesi konusunda hastay› cesaretlendirin. Hastadan ek bilgi almada yard›mc› olacak sorulardan baz›lar› flunlard›r: a. Ne oldu? b. Ne eksik? c. Bundan sonra ne olacak? V. Sa¤l›k Bilgi Düzeyi Düflüklü¤ünü Anlamak ve Bu Soruna Yönelmek (ÖG C ) A. Tan›m: Sa¤l›k bilgisi, bireylerin bilgi-temelli kararlar almak için sa¤l›kla ilgili bilgileri edinebilme, iflleyebilme, anlayabilme ve uygulayabilme kapasitelerini ifade eder. 2003 “Ulusal Yetiflkin Bilgi De¤erlendirme” anketinden bu yana hastalar›n›z›n üçte birinden fazlas›, onlara sunmufl oldu¤unuz sa¤l›k bilgilerini anlamada ve bu bilgilere göre hareket etmede (e¤itim düzeylerinden ba¤›ms›z olarak) zorluk yaflam›fl olabilir. B. “Parçalara Böl ve Kontrol Et” yöntemini kullan›n (bir seferde sadece 2-3 nokta hakk›nda bilgi verin ve anlama düzeyini do¤rulay›n). C. Geri Anlatma Teknikleri kullan›n (hastan›n temel noktalar› size anlatmas›n› isteyin). D. Sade bir dil kullan›n (günlük dil kullan›n ya da hastan›n durumunu tarif etmede kulland›¤› terimlerden faydalan›n). E. Daha yavafl konuflun (yüksek sesle de¤il). F. Resimler, flemalar, vb. kullan›n. VI. Sa¤l›k Davran›fl›na Özel Tavsiyeler A. Sigara içmek. Sigara içmeyi önlemede veya b›rakmada klinik dan›flmanl›¤›n etkinli¤i, yeteri düzeyde belgelendirilmifl ve kan›tlanm›flt›r (ÖG A ). Hastaya, sigaray› b›rakmay› düflünüp düflünmedi¤ini her görüflmede sormaya devam edin ve özel sa¤l›k durumuyla iliflkili oldu¤u için ona sigara hakk›nda bilgi/e¤itim verin. Hasta de¤iflim yapmaya karar verdi¤inde, afla¤›daki stratejileri kullan›n ve hastay› cesaretlendirin: 1. Belirli bir “Sigaray› B›rakma Tarihi” belirleyin. 2. Evde ve arabadaki sigarayla ilgili tüm kiflisel eflyalardan kurtulun. 3. Daha önce sigara içtikleri yerlere “Sigara ‹çmeyiniz” levhalar› as›n. 4. Di¤erlerine sigaray› b›rakt›klar›n› söyleyin ve özel yard›mlar›n› isteyin. 5. Sigara içmeye devam etmenin maliyet ve risklerinin bir listesini yap›n ve bu listeyi her gün görebilecekleri bir yere as›n. 6. Sigaray› b›rakman›n sa¤l›k aç›s›ndan ve kiflisel bak›mdan faydalar›n›n bir listesini yap›n ve görünecek flekilde as›n. 7. Her gün stres yönetimi aktiviteleri yap›n (örne¤in; gevfleme hareketleri, kendi kendine hipnoz, düflünce meditasyonu).