BÖLÜM IV. Üreme Sa¤l›¤› 95 Kontrasepsiyon Marjorie Guthrie, MD Çeviri: Dr. Çi¤dem Gereklio¤lu ANAHTAR NOKTALAR • Birleflik Devletler’de kontrasepsiyona afl›r› bir talep var. • Kontrasepsiyonda baflar›s›zl›k oranlar›n›n, risklerin, faydalar›n ve kabul edilebilirli¤in bilinmesi; hizmeti sunan›n kontrasepsiyon yöntemi ile hastan›n ihtiyaçlar›n› ve isteklerini karfl›laflt›rmas›n› sa¤lar. • Kondom, cinsel yolla bulaflan enfeksiyonlara karfl› bir miktar koruma sa¤layan tek yöntemdir. • Kontrasepsiyonda hormonal yöntemler en s›k kullan›l›r. I. Girifl. Kontrasepsiyon, çocuk do¤urma ça¤›ndaki cinsel olarak aktif tüm kad›nlarla tart›fl›lmas› gereken önemli bir konudur. A. Kontrasepsiyon talebi fazlad›r; Birleflik Devletler’de tahminen 41 milyon kad›n cinsel olarak aktiftir. B. Birleflik Devletler’de gebeliklerin yar›s› istenmeyen gebeliktir, gebeliklerin %92’si 15-19 yafl aras›ndaki adolesanlarda görülür. C. Bu ülkede 15 ile 44 yafl aras›ndaki üç milyon kad›n kontrasepsiyon yöntemi kullanmamaktad›r. D. ‹stenmeyen gebelikler, kontrasepsiyon kullan›lmad›¤› için veya düzensiz veya yanl›fl kullan›ld›¤› için meydana gelir. E. Çok say›da kontrasepsiyon yöntemi mevcuttur, bu nedenle tüm yöntemlerin riskleri ve yararlar› gözden geçirildikten sonra ve tercih edilen yöntemle ilgili e¤itim verildikten sonra özel bir yöntem tercih edilmelidir. Böylelikle do¤ru kullan›m sa¤lanm›fl olur. F. Do¤um kontrolünün tek %100 etkili yöntemi iliflkiden kaç›nmakt›r. Herhangi bir do¤um kontrol arac›n›n do¤ru kullan›m› korunmay› garantilemez. ‹stenmeyen gebelik yaflayan kad›nlar›n %20 kadar›, bu seçilen yöntemleri düzenli ve uygun flekilde kullanm›fllard›r. II. Do¤um Kontrol Yönteminin Seçimi. Afla¤›daki faktörlerin göz önüne al›nmas›, hastalar›n ve doktorlar›n en iyi olas› seçimi yapmalar›na yard›mc› olacakt›r: etkinlik, güvenirlilik ve kabul edilebilirlik. Hastalar› kontrasepsiyon yöntem seçimlerinin riskleri ve yararlar› konusunda e¤itmek için de, gereken zaman› ay›rmak önemlidir. Kontraseptiflerin istenen özellikleri yüksek etkinlik oran›, uzun etki süresi, h›zl› geri dönebilirlik, kullan›m›n özel olmas›, cinsel yolla bulaflan hastal›klardan (CYBH) korumas› ve kolay ulafl›labilirliktir. A. Etkinlik 1. Teorik etkinlik oranlar›, verilen bir kontraseptif yöntemin kullan›ld›¤› ilk y›l boyunca her 100 kad›ndaki istenmeyen gebelik say›s› olarak tan›mlan›r (e¤er yöntem do¤ru kullan›ld›ysa). 2. Gerçek etkinlik oranlar›, kontraseptif kullan›m›n›n ilk y›l› boyunca gebe kalan kad›nlar›n yüzdesini yans›t›r. Verilen bir kontraseptif yöntemin etkinli¤i fertilite, bireysel motivasyon ve her eflin risk alma tutumu, iliflki s›kl›¤›, hastan›n yönteme hakim olmas› ve yöntemin teorik etkinlik oran›ndan etkilenir. 3. Güvenlik kayg›lar›, CYBH’den korunma veya menstrüel sorunlar›n çözülmesi gibi kontrasepsiyon d›fl› güvenlik faydalar›n›n yan› s›ra morbidite ve mortalite risklerini içerir. 4. Bir yöntemin ulafl›labilirli¤i bir dizi etkene ba¤l›d›r. a. Maliyet. Yöntemin maliyeti nedir? Sigorta yöntemin paras›n› ödüyor mu? b. Bireysel tercihler. Hastan›n yöntemle ilgili herhangi bir etik veya dini endiflesi var m›? c. Süre. Yöntem ne zamana kadar etkili? Ne s›kl›kla kullan›l›r? d. Geri dönebilirlik. Yöntemi kullanmay› b›rakt›ktan, ne kadar zaman sonra hasta gebe kalabilir? e. Mahremiyet. Yöntem hastaya yeterince mahremiyet sa¤l›yor mu? 715