BÖLÜM II. Kronik Hastal›klar 66 Akne Vulgaris Brooke E. Farley, PharmD, BCPS ve Julie A. Murphy, PharmD, BCPS Çeviri: Dr. Fulya Yarar, Dr. Selma Ayd›n, Dr. Füsun Ayflin Art›ran ‹¤de ANAHTAR NOKTALAR • Bir hastan›n akne fliddeti seviyesinin kesin tan›s›, uygun tedavi seçimini sa¤lar. • Hastalar›n, hastal›k ve tedaviye uyumun önemi konusunda e¤itilmesi sonuçlar› gelifltirecektir. • Düzenli aral›klarla hastan›n seyrinin sürekli de¤erlendirilmesi, seçilen tedavinin baflar› oran›n› art›racakt›r. I. Girifl A. Tan›mlar 1. Akne vulgaris. Pilosebase birimleri olan, k›l folikülünde ve sebase bezlerde oluflan yüz, gö¤üs ve s›rtta lokalize; yayg›n, kronik, polimorfik bir cilt hastal›¤›d›r. Genellikle adolesan dönemde bafllayan kendini s›n›rlayan bir olay olmakla birlikte, eriflkin dönemde de devam edebilir. Genel olarak akne yüksek mortaliteye sahip bir hastal›k de¤ildir; ancak hastal›k özgüveni olumsuz etkileyebilir, skarlara ve flekil bozuklu¤una neden oldu¤unda morbidite yüksek olabilir. 2. ‹nflamatuar olmayan (t›kay›c›) lezyonlar a. Aç›k komedon veya ‘siyah nokta’, deri yüzeyindeki gözeneklerin genifllemesi ve melanin içeren kirlenmifl epitelyal at›klar ile kapanmas›d›r. b. Kapal› komedon veya ‘beyaz nokta’, deri yüzeyindeki dar veya t›kanm›fl gözenekler olup; rüptüre olabilir, ciltte düflük seviyede inflamatuar reaksiyona neden olabilir. 3. ‹nflamatuar lezyonlar a. Papül keskin s›n›rl›, kabar›k, palpabl ve genellikle boyutu 1 cm’den küçük olan deri alan›d›r. b. Püstül derinin yüzeyden kabar›k, pürülan s›v›yla dolu, tipik olarak k›l folikülünü çevreleyen ve boyutu 1 cm’den büyük olan lezyonudur. c. Nodül boyutu 1 cm’den büyük olan, deriden kabar›k, belirgin sert, palpabl, yuvarlak veya oval lezyondur. 4. fiiddetli akne varyantlar› a. Akne konglobata kistik lezyonlar, abseler, birleflen sinüsler ve kal›nlaflm›fl nodüler skarlarla karakterize, üst trunkus ve boynun arkas›nda bulunan fliddetli kistik aknedir; ço¤unlukla yüze etki etmez. b. Akne fulminans iz b›rakan, atefl, poliartralji, ülseratif lezyon tabakas›, kilo kayb›, anemi ile birlikte olan fliddetli aknedir. B. Epidemiyoloji. Akne vulgaris, ABD’de 12 ve 25 yafl aras› nüfusun %80’ini etkileyen en yayg›n cilt hastal›¤›d›r. Prevalans› cinsiyet, ›rk veya kültür farkl›l›klar›ndan etkilenmez. Hastal›¤›n fliddeti ›rktan etkilenebilir; Asya ve Afrika kökenli Amerikal›larda Kafkas toplumundan düflük görülür. C. Patofizyoloji. Temede dört ana patolojik etken rol aynamakta olup, farmokolojik hedefler bunlara yöneliktir. 1. Afl›r› ya¤ üretimi, sebase bezlerin androjenik stimülasyonu nedenlidir. Akne fliddeti ya¤ üretiminin fazlal›¤›yla iliflkilendirilebilir. 2. K›l folikülünün hiperkeratinizasyonu. Ölü hücrelerin normal seyri olan folikül d›fl›na ç›k›fl› k›l büyümesinin kesintiye u¤ramas›yla engellenir ve onun yerine folikülü terk etmez, sonucunda keratin olur. Bu da k›l folikülünün t›kanmas› ve mikrokomedon oluflumuyla sonuçlan›r. Ya¤ üretiminin süreklili¤i ve keratin görülebilen lezyonlarda art›fla neden olur. Yukar›da tan›mland›¤› gibi kapal› ve aç›k komedonlar› içermektedir. 439