722 A‹LE HEK‹ML‹⁄‹ I. Girifl A. Tan›m. ‹nfertilite, gebeli¤in sa¤lanamad›¤› 1 y›ll›k korunmas›z iliflki olarak tan›mlan›r. Birleflik Devletlerde çiftlerin %15’i infertildir. B. Genel tan›lar. ‹nfertilite nedenleri, erkek veya kad›n üreme sisteminin herhangi bir bölümündeki anormallikleri içerir. Çiftlerin ço¤unda infertilite tek bir nedenden kaynaklanmakla birlikte, %25 kadar›nda birden fazla faktör infertiliteye katk›da bulunur. Hiçbir spesifik nedenin bulunamad›¤› “aç›klanamayan” infertilite, infertil çiftlerin yaklafl›k %28’inde görülür. Afla¤›da infertilite nedenleri tan›mlanm›flt›r. 1. Erkek faktörleri (%24). 2. Ovulatuvar fonksiyon bozuklu¤u (%21). 3. Tubal patoloji (%14). 4. Endometriozis, uterin veya servikal faktörler ve s›k karfl›lafl›lmayan problemleri içeren di¤er problemler (%13). C. Patofizyoloji 1. Erkek faktörleri. Erkek infertilitesinin en s›k rastlanan nedeni, varikosele sekonder oligoveya azospermidir. Erkek infertilitesinin di¤er nedenleri; primer hipogonadizm (örne¤in, konjenital veya kazan›lm›fl testiküler bozukluklar, orflit), sperm transportu de¤iflmesi (örne¤in, vas deferens yoklu¤u) ve sekonder hipogonadizm’dir (örne¤in, androjen fazlal›¤› veya farmakolojik etkiler). Bu bozukluklar kendisini oligospermi veya azospermi, sperm fonksiyon veya motilite bozuklu¤u (astenospermi) ve sperm morfolojisinde anormallik (teratospermi) olarak belli eder. 2. Ovulatuvar fonksiyon bozuklu¤u. Ovulasyon bozukluklar›, kad›n faktörüne ba¤l› infertilitenin %40’›ndan sorumludur. Anovulasyonun olas› nedenleri afla¤›daki ana kategorilerde gruplanabilir: Yafllanma Azalm›fl ovaryan rezerv Endokrin bozukluklar (örne¤in hipotalamik amenore, hiperprolaktinemi, tiroid hastal›¤›, adrenal hastal›k) Polikistik over sendromu Erken ovaryan yetmezlik Sigara kullan›m› 3. Tubal ve pelvik patoloji. ‹nfertilite, tubal hasar veya adneksiyal adezyonlarla iliflkili olabilir. Pek çok tubal t›kan›kl›k olgusu hiç salpenjit ata¤›n›n olmad›¤› durumlarda görülebilmesine ra¤men, tubal t›kan›kl›k akut salpenjite ba¤l› skarlaflma sonucunda meydana gelebilir. Adneksiyal yap›lar›n anatomik distorsiyonu, endometriozis nedeniyle de ortaya ç›kabilir. Endometriozisle iliflkili kronik inflamasyon, tubal hasar veya toksik maddelerin sal›nmas›na neden olarak normal konsepsiyonu bozabilir. 4. Nadir nedenler. E¤er ovulasyon zaman›nda mukus kantitatif olarak yetersizse veya düflük kaliteliyse, servikal mukus anormallikleri görülür. Bu flekilde yetersiz servikal mukus oluflumuna katk›da bulunan faktörler servikal enfeksiyonlar, geçirilmifl servikal cerrahi veya koterizasyon ve klomifen tedavisidir. II. Tan›. Hekim, tan›sal süreçte erken dönemde çiftle bir görüflme yapmal›d›r. Bu üreme biyolojisini gözden geçirmek için bir f›rsat ve bunu izleyen laboratuvar testlerinin sonuçlar› için gerekçe sa¤lar. A. Belirti ve bulgular. ‹nfertilite, üreme sisteminin bir veya birden fazla alan›ndan kaynaklanabilece¤i için kapsaml› bir tan›sal de¤erlendirme gerektirir. Hem kad›n hem erkek eflin ilk de¤erlendirmesi, dikkatli bir öykü ve fizik muayeneden oluflur. Ekstra dikkat gerektiren özel alanlar, Tablo 96–1’de belirtilmifltir. B. Laboratuvar testler (Tablo 96–2 ve 96–3). Kapsaml› bir öykü ve fizik muayeneye ek olarak, her çift bir seri rutin laboratuvar testleriyle ve infertilitenin nedeni olabilecek her majör üreme faktörünü de¤erlendirmek için uygun zamanlanm›fl tetkiklerle de¤erlendirilmelidir. Bu kapsaml› tan›sal tetkikler, ço¤u çift için 6-12 ayda tamamlanmal›d›r. Her çiftin de¤erlendirilmesi, öykü ve fizik muayene bulgular›na dayanarak bireysellefltirilmelidir. Fakat her majör üreme faktörünün ilk tetkiki tüm çiftlerde gereklidir ve birinci basamak hekimi taraf›ndan koordine edilebilir. 1. Erkek faktörleri. ‹ki veya daha fazla semen analizinden sonra, oligospermi kan›t› ileri tan›sal de¤erlendirme gerektirecektir. ‹lk de¤erlendirme folikül-stimülan hormon (FSH) ve testosteronun kan düzeylerini içerir. E¤er testosteron düzeyi düflükse luteinizan hormon (LH) ve pro-