440 A‹LE HEK‹ML‹⁄‹ 3. Folikülün, Propionibacterium acnes ile mikrobiyal kolonizasyonu. P.acnes’in (anaerob) yay›lmas› ve h›zl›ca inflamatuar lezyon oluflturmas› için mikrokomedon alan› idealdir. 4. ‹nflamatuar mediatör sal›n›m›, büyük oranda P. acnes’in proliferasyonu ve folikülde serbest ya¤ asidi oluflumuyla iliflkilidir. Kapal› komedonlar›n içeri¤inin dermis içine s›zmas› ya da rüptürü, inflamatuar akne lezyonlar›na yol açar. Bunlar papüller, püstüller, nodüller ve kistlerdir. II. Tan›. Hastan›n öyküsüne, klinik bulgulara ve fizik muayeneye dayan›r. Derecesi lezyonlar›n say›s›na, türüne ve da¤›l›m›na göre belirlenir; A. Hafif akne 1. Komedonlar (aç›k ve kapal›) ana lezyonlard›r (≤20). 2. Papüller ve püstüller olabilir ancak say›lar› azd›r (≤10). B. Orta dereceli akne 1. Papül ve püstüller (10-40) ve komedonlar (20-40) vard›r. 2. Nodül say›s› azd›r (≤5). C. Ciddi akne 1. Çok say›da papül ve püstül (40-100), çok say›da komedon vard›r (40-100) ve bazen daha genifl ve derin nodüller olabilir (5’e kadar). 2. Nodülositik akne ve akne konglobata görülebilir. 3. Etkilenen alanlar s›kl›kla yüz, gö¤üs ve s›rt› da kapsar. III. Tedavi. Tedavi önerileri Tablo 66–1’de özetlenmifltir. Akne tedavisinin amac›, akne lezyonlar›n› kontrol alt›na almak ve skar oluflumunu önlemektir. 3-6 hafta aras›nda görünümde bir düzelme olmayabilir, tedaviye bafllad›ktan sonra maksimum etkinin oluflmas› ortalama 8-12 hafta sonra beklenir. A. Topikal ajanlar jel, solüsyon veya losyon fleklinde olabilir. Ya¤l› cildi olan hastalar için jel ve solüsyon idealdir. Hassas ya da kuru cildi olan hastalar için ise krem daha iyidir. Losyonlar her tür cilt için uygundur. Bu ajanlar, etkilenen alan y›kan›p kuruland›ktan sonra uygulanmal›d›r ve göz, burun ve a¤›zla temas etmemesine dikkat edilmelidir. 1. Benzoil peroksit (BPO) (ÖG A ), antibakteriyel ve komedolitik özellikleriyle akneyi tedavi eder. BPO, ince tabaka fleklinde günde 1 veya 2 defa uygulan›r. De¤iflik konsantrasyonlarda (%2.5-%10) ve de¤iflik formlarda (losyon, krem, jel, vücut flampuan›) olabilir. ‹laç yan etkileri tedavinin ilk birkaç haftas›nda olur. Bunlar; kontakt dermatit (%1-2), eritem, cilt döküntüsü ve kuruluktur; sürekli kullan›mda bu yan etkiler azalmaktad›r. Bu reaksiyonlar› azaltmak ve tedaviden maksimum kazanc› sa¤lamak için s›k s›k ilac›n uygulanma s›kl›¤› ve konsantrasyonu de¤ifltirilmelidir. BPO, k›yafetlerde ve yatak örtülerinde beyazlaflmaya neden olabilir. BPO, hafif aknede monoterapi fleklinde kullan›labilece¤i gibi, daha a¤›r seyirli aknede topikal retinoid ile kombine edilebilir. 2. Retinoidler etkin komedolitikler olarak görev görürler ayn› zamanda anti-inflamatuar etkileri de vard›r. S›k görülen yan etkiler; eritem, pullanma, kuruluk, kafl›nt› ve yanmad›r. Hastalar, tedavinin ilk birkaç haftas›nda aknenin artabilme ihtimaline karfl› uyar›lmal›d›r. Hastalar, uzun süre güneflte kalmamalar› (cilt irritasyonuna neden olabilir), her gün efektif olarak güneflten koruyucu ajanlar kullanmalar› (15 faktörden fazla olan günefl koruyucu) ve her uygulamada bezelye büyüklü¤ünü geçmeyecek kadar ilaç uygulamalar› konusunda bilinçlendirilmelidir. TABLO 66–1. AKNE TEDAV‹S‹ Birinci Tercih Hafif akne Orta derece akne Ciddi akne TR+/–TA+/–BPO SA+ TR+/–BPO OI Alternatifler Alternatif TR veya AA+/–BPO Alternatif SA veya OI+ alternatif TR veya AA+/–BPO SA+ TR+ BPO Kad›nlar için Alternatifler TR OKS+ TR+/–alternatif TA+/–SA OKS+ TR+/–alternatif TA ‹dame TR TR+/–BPO TR+/–BPO AA = Azelaik asit; BPO = Benzoil peroksit; OKS = Oral kontraseptif; OI = Oral izotretinoin; SA = Sistemik antibiyotik; TA = Topikal antibiyotik; TR = Topikal retinoid.