720 A‹LE HEK‹ML‹⁄‹ 1. Kontrendikasyonlar a. ‹ki tarafl› olarak monogam iliflkisi olmayan kad›nlar, di¤er nedenlerle CYBH yönünden risk alt›nda olanlar veya akut pelvik enfeksiyonlar› olanlar R‹A kullanmamal›d›r. b. Gebelik bir kontrendikasyondur. c. A¤›r dismenore varsa, bak›rl› R‹A kullan›m› ile kötüleflebilir. C. Faydalar›. Progestasert, belirtili kad›nlarda menstrüel kanama miktar›n› ve dismenoreyi azalt›r. D. Kabul edilebilirlik 1. Uygun zaman: Bir doktor taraf›ndan tak›lmal›d›r. 2. Bulunurluk: Reçete ile al›nmal›d›r. E. Özel notlar. Spesifik tip bir R‹A kulan›lacaksa her zaman üreticinin talimatlar›n› okuyunuz. R‹A’n›n tak›lmas› ve ç›kar›lmas› ofis prosedürleridir. Onam formu imzalat›lmal›d›r. 1. Yukar›da tart›fl›lan her iki R‹A’n›n bir boyu tüm kad›nlara uyar. 2. R‹A tak›lmadan veya ç›kar›lmadan 1 saat önce, non-steroid anti-inflamatuar ilaçlardan bir doz almak faydal›d›r. 3. R‹A, menstruasyon s›ras›nda tak›ld›¤›nda d›flar› at›lma ve enfeksiyon riski çok az olmakla birlikte, menstruasyon döneminde takmak serviks hafifçe dilate oldu¤u için kolayd›r. Siklus boyunca herhangi bir zamanda tak›labilir. Ç›karmak için tercih edilen zaman hem rahat oldu¤u için hem de son iliflkinin gebelikle sonuçlanmad›¤›ndan emin olmak aç›s›ndan menstruasyon dönemidir. 4. R‹A’n›n kolay ç›kar›labilmesi için kuyruk k›sm›ndaki ipi en az 4 cm b›rak›lmal›d›r. VII. Do¤al Aile Planlamas› A. Periyodik olarak iliflkiden uzak durmak, fertil günlerde iliflkiden kaç›nmaya ba¤l›d›r. Bu pek çok farkl› yöntemle belirlenebilir. Aile planlamas›n›n Billing yöntemi, servikal mukustaki de¤iflikliklere dayan›r. Di¤er yöntemler, son menstrüel siklusun uzunlu¤unu veya bazal vücut s›cakl›¤› veya servikal mukus de¤iflikliklerinin kombinasyonunu kullan›r (semptotermal yöntem). Bu yöntemler afl›r› derecede motive hastalarada güvenilirdir, fakat bir kad›n›n bedeni ve sikluslar› ile ilgili fark›ndal›¤›n› art›r›r. ‹ki yeni yöntem Creighton modeli NaProE¤itim sistemi ve Georgetown’dan yeni Standart Günler Yöntemidir. Genellikle siklus boyunca 6-9 gün iliflkiden uzak durmak gerekir. Baz› çiftler fertil dönemde bariyer metodlar›n› kullan›r. 1. Baflar›s›zl›k oranlar› (her y›l her 100 kad›nda beklenen gebelik say›s›): 20. 2. Riskleri: Riski yoktur. a. Do¤al aile planlamas›n› kullanman›n hiçbir kontrendikasyonu yoktur. Düzensiz menstrüel sikluslar› olan kad›nlarda (laktasyonda olanlar veya menopoza yaklaflanlarda oldu¤u gibi) takvim yöntemi tek bafl›na kullan›lmamal›d›r. 3. Faydalar›: Kad›n ayn› zamanda gebelik de istiyorsa sikluslar› yönünden kendini tan›mas›. Bu bilgi ayn› zamanda her eflin fark›ndal›¤›n› ve aile planlamas›na kat›lmas›n› art›r›r. 4. Kabul edilebilirlik a. Uygun zaman: Bedensel fonksiyonlar›n s›k gözlenmesini gerektirir. b. Bulunurluk: Özel e¤itim, bilgilenme gerektirir. 5. Özel notlar: Hasta talimatlar› bafllang›çta karmafl›kt›r ve ö¤renip konuya hakim olmak biraz zaman al›r. E¤itimli bir ö¤retici taraf›ndan kurs verilmesi gerekir. ‹htiyaç halinde aile hekiminden daha fazla bilgi al›nabilir. B. Laktasyonel Amenore Yöntemi (LAY), gebelikten sonra normal infertilite zaman›na dayan›r. E¤er kad›n bebe¤ini sadece anne sütüyle besliyorsa, ortalama infertilite süresi 14 ayd›r. E¤er bir kad›n son 6 ay içinde do¤um yapm›flsa, bebe¤i sadece anne sütüyle besliyorsa (kuru g›da, su, meyve suyu veya emzik vermiyorsa) ve henüz adet görmemiflse yaklafl›k %98 tek bafl›na anne sütü vermenin etkisi vard›r. Beslemeler aras›ndaki en uzun zaman fertiliteye dönmeyi sa¤layan en güçlü faktördür. Çok az kad›n bebe¤ini sadece anne sütüyle besliyor, bu nedenle günümüzde bat› dünyas›nda nadiren etkilidir veya kullan›l›r. C. Koitus interruptus veya geri çekme yöntemi, ejakülasyondan önce penisin vajinadan çekilmesine dayan›r. Bu yöntemin riskleri düflük olmakla birlikte baflar›s›zl›k oran› yüksektir.