728 A‹LE HEK‹ML‹⁄‹ f. Ailenin gebelik için haz›rlanmas› ve sosyal deste¤in zenginlefltirilmesi. Aile içi fliddet, gebelik s›ras›nda bafllayabilir veya t›rmanabilir. Bu, preeklampsi hariç gebelikteki herhangi baflka bir durumdan daha s›k görülmektedir. g. Uygun egzersiz. Geçerli öneriler ve kontrendikasyonlar olmad›¤›nda, haftan›n her günü olmasa da s›kl›kla 30 dakika veya daha uzun egzersiz fleklindedir (ÖG C ). III. Prenatal Bak›m A. Gebeli¤in ilk tan›s› 1. Belirtiler menstruasyonlar›n kesilmesi, meme hassasiyeti ve büyümesi, bulant›, yorgunluk ve s›k idrar yapmay› kapsar. 2. Uterusun genifllemesi ve serviks ve vajinal mukozan›n koyu lividi renk de¤iflikli¤i (Chadwick bulgusu) gibi bulgular mevcuttur. 3. Yükselmifl β-human koryonik gonadotropin (β-hCG) düzeyleri için idrar testleri, genellikle olmayan ilk menstruasyon zaman›nda pozitiftir ve %98 duyarl›l›k ve %99 özgüllüktedir. B. ‹lk prenatal vizit do¤ru bir do¤um tarihinin saptanmas›, risk durumunun de¤erlendirilmesi ve temel hasta e¤itiminin verilmesi için kritik oldu¤undan 8. gestasyon haftas›ndan önce gerçekleflmelidir. E¤er yak›n zamanda bir prekonsepsiyonel vizit olduysa, bu vizit k›sa tutulabilir. 1. Hastan›n öyküsü (K›s›m II’ye bak›n›z). En son kullan›lan kontraseptif yöntemin yan› s›ra ayr›nt›l› bir menstrüel öykü de tarihin belirlenmesi için önemlidir. Tahmin edilen do¤um tarihi (TDT), tarihleme teknikleri kesin oldu¤unda 20. gestasyon haftas›ndan önce belirlenmelidir. TDT’sini saptamak için son mestrüel periyodun bafllad›¤› gün kullan›l›r. ‹lk trimesterde yap›lan bir ultrason, gestasyonel yafl› ±4 gün ile do¤rulayabilir ve tarih belirleme için rutin kullan›m› tart›flmal› olsa da son menstrüel periyoddan (LMP, last menstrual period) daha do¤ru kabul edilir (ÖG B ). Ek olarak, LMP’den beri olan hastal›klar, ilaçlar ve maruziyetlere dair bir öykü al›nmal›d›r. Bu arada hastan›n erken gebelikte s›k görülen belirtilere dair sorular› cevaplanabilir. 2. Tam fizik muayene. Fetal kalp seslerinin (genellikle 11 ve 13. haftalar aras›nda avuç-içi doppler ile duyulur) de¤erlendirilmesini de kapsamal›d›r. 3. Rutin laboratuvar çal›flmas›. Prekonsepsiyon vizitinde (K›s›m II.E’ye bak›n›z) önerilen testlere ek olarak, kan grubu ve Rh tipi, antikor taramas›, mikroskopik idrar tahlili ve idrar kültürü önerilmektedir. 4. Gebeli¤in erken döneminde hastan›n e¤itimi çok önemlidir. Ele al›nmas› gereken önemli konular afla¤›da belirtilmektedir. a. Yüksek riskli davran›fllar (1) Sigara kullan›m› IUGR, prematürite, plasenta previa, plasenta ayr›lmas› ve erken membran rüptürü ile iliflkili bulunmufltur. Vizitler s›ras›ndaki k›sa rehberli¤in günlük içilen sigara say›s›n› azaltmada etkili oldu¤u gösterilmifltir (ÖG B ). E¤er ilaç d›fl› tedaviler baflar›l› olmaz ise, bant veya sak›z fleklinde nikotin replasman› önerilmelidir. (2) Alkol kullan›m› fetal alkol sendromu (kraniyofasiyal anormallikler, ekstremite ve kardiyovasküler defektler, büyüme ve mental retardasyon) ve ö¤renme güçlü¤ü ve dikkat eksikli¤i/hiperaktivite bozuklu¤u gibi di¤er çocukluk ça¤› davran›fl problemleri ile ba¤lant›l›d›r. Gebelik s›ras›nda bilinen bir güvenli alkol tüketim miktar› yoktur. (3) Kokain spontan abortus, plasental ayr›lma, preterm do¤um eylemi ve do¤um, düflük do¤um a¤›rl›¤›, neonatal yoksunluk sendromlar›nda ve santral sinir sistemi hasar›nda art›fl ile iliflkilidir. Yasad›fl› ilaçlardan uzak durmay› desteklemek veya teflvik etmek için, periyodik sorgulama veya random ilaç taramas› yapmay› düflününüz. (4) Opiatlar IUGR, preterm do¤um ve artm›fl intrauterin hipoksemi ve fetal distres oranlar›na neden olabilir. (5) Günlük olarak 300 mg’dan fazla kafein tüketimi (yaklafl›k üç fincan kahve), IUGR ve düflük do¤um a¤›rl›¤› risklerinde art›fl ile iliflkili bulunmufltur. b. Beslenme ve kilo al›m›. Konsepsiyon s›ras›nda uygun bir kiloda olan kad›nlar için toplam 11.25-13.50 kg kilo al›m› önerilmektedir. ‹deal vücut a¤›rl›¤›n›n <%90 veya >%120’sinde olan kad›nlar, riskleri en aza indirmek için s›ras›yla 13.50-15.75 kg veya 6.75-11.25 kg almal›d›r. Gestasyonun 20. haftas›nda <4.5 kg bir kilo al›m›, komplikasyonlarda artma ile iliflkilidir. (1) Ortalama bir gebe kad›n, yaklafl›k olarak 1900-2750 kkal/gün gereksinim duyar (gebe olmayan hastalardan 300 kkal daha fazla). Yeterli kalori al›m› için en iyi ipucu maternal kilo al›m›d›r.