Anestezistler, perioperatif havayolu yönetimi (Bölüm 13) ve akcier problemle-
rinde yardimci olmalari (Bölüm 3) ve ventilasyon destei için siklikla konsülte
edilirler. Bu bölümde akut solunum yetmezliinin temel ilkeleri, cerrahi hastala-
rin perioperatif bakimi kapsami içinde gözden geçirilmitir.
I. PEROPERATF SOLUNUM YETMEZLNN PATOFZYOLOJS
nspire edilen hava ile vücut dokulari arasindaki gaz deiimi üç ana meka-
nizma ile kontrol edilir: ventilasyon, difüzyon ve kan akimi. Solunum yet-
mezlii bu fonksiyonlarin bir veya daha fazlasinda bozulma ile görülebilir.
A. Ventilasyon Yetmezlii: Hipoventilasyon
1.
Ventilasyonun anormal kontrolü
a. Ventilasyonun merkezi kontrolü
medullada yerleik kemoreseptör-
lerin modulasyonu araciliiyla oluur. Serebrospinal sivi (BOS)
pH'sindaki deiiklikler bu reseptörler için en majör stimülanlar-
dir. Karbondioksitin arteriyel parsiyel basincindaki (PaCO
2
) akut
deiiklikler, kan beyin bariyerinin CO
2
'ye yüksek geçirgenlii sa-
yesinde hizla BOS pH'sini etkiler.
b. Periferal kemoreseptörler,
karotid cisminde yerleik olup arteri-
yel parsiyel oksijen basinci (PaO
2
) ve daha az olarak PaCO
2
'deki
deiikliklere hassastir. Bu reseptörler PaO
2
60 mmHg'nin altina
dütüünde alveolar ventilasyon artiini salar. Bilateral karotis
ameliyatindan sonra, hastalar mekanik bozulmaya bali hipok-
sik ventilasyon cevaplarinin önemli bir bölümünü kaybedebilir.
Bununla birlikte, normal bir PaO
2
araliinda,
PaCO
2
alveolar venti-
lasyonun ana belirleyicisidir.
PaCO
2
her 1 mmHg artiinda alveolar
ventilasyon 1-3 L/dakika artar.
c. Bütün halojenli inhalasyon ajanlari,
minimal alveolar konsantrasyonla-
rinin %10-30'u kadar düük alveolar konsantrasyonlarda bile venti-
lasyonun kontrolünü baskilarlar (Bkz. Bölüm 11 ve 35). Daha yük-
sek konsantrasyonlarda dakika ventilasyonunda belirgin azalmaya
neden olurlar ve karakteristik hizli ve yüzeyel solunum paternini
olutururlar.
Opoidler
hiperkapnik ventilasyon kontrolünün güç-
lü inhibitörleridir. Airi doz narkotik verilmi hastalarda solunum
sayisi (SS) yavalar ve uyarilmazlarsa apneik olmaya eilimlidirler.
Benzodiazepinler
de ventilasyon kontrolünü baskilarlar fakat opoid-
lerden daha az orandadir. Dier
psikotropik ve sedatif ilaçlar,
butirofe-
nonlar (droperidol ve haloperidol), fenotiazinler (perklorperazin ve
prometazin), trisiklik antidepresanlar (amitriptilin), antihistaminler
(difenhidramin ve hikroksizin), ve yeni antipsikotikler (quetiapine
ve olanzapin) gibi, aliilmadik ekilde yüksek dozlarda uygulanma-
dikça ventilasyon kontrolünde minimal etkiye sahiptirler.
d.
Beyin ödemine neden olan veya medullaya kan akiini engelleyen
intrakraniyal patoloji
(örn. travmatik beyin hasari, neoplazm veya
major serebrovasküler olay) ventilasyon kontrolünü etkileyebilir.
571
36
Perioperatif Solunum
Yetmezlii
Michael R. Shaughnessy ve Luca M. Bigatello
Çeviri: Gamze Küçükosman