I. TRAVMA HASTASININ LK MUAYENES
Yaralanmalarin hizla deerlendirilmesi ve resusitasyon önlemlerinin alinma-
si travma hastalarinda özellikle önemlidir. Yaami tehdit eden yaralanmalar
Havayolu (
A
irway), Solunum (
B
reathing), Dolaim (
C
irculation), Maluliyet/
nörolojik fonksiyon (
D
isability/neurological function) ve Çevresel öncelikler
(
E
nvironmental priorities) sirasina dayanarak saptanmalidir. Tedavi yaklaim-
lari simultane olarak balatilir. Aksi ispatlanana kadar tüm hastalarda servikal
omurga yaralanmasi, dolu mide ve hipovolemi olduunu düünülmelidir.
A. Havayolu
1.
Havayolunun deerlendirilmesi yabanci cisimlerin, yüz ve farenks ki-
riklarinin (palpe edilebilen kirik ve subkutan amfizem) ve genileyen
servikal hematomlarin aratirilmasini içermelidir. Dispne, hemoptizi,
disfoni, stridor ve boyundaki yaradan hava kaçai da havayolu yara-
lanmasinin bulgulari olabilir.Tüm sekresyonlari, kani, kusmuu ve
bulunan her yabanci cismi (örn:takma di veya di) temizleyin.
2. Havayolu manüplasyonu sirasinda servikal omurganin hareketini en aza indirin.
Eer immobilize edici cihazlarin geçici olarak çikartilmasi gerekiyorsa, bir
yardimci eliyle immobilize ederek kafayi nötral pozisyonda tutmalidir.
3.
Eer hastanin havayolu bütünlüüyle ilgili en ufak bir üphe varsa ha-
vayolu bütünlüünü salayin. Boynun künt ve penetran travmalarin-
da endotrakeal entübasyon laringeal veya broniyal yaralanmayi kötü-
letirebilir.Travma hastalari kusup aspire edebilecei için fonksiyonel
bir aspiratör her zaman el altinda olmalidir.
a. Uyanik hasta.
Hastanin yaralarina, koopere olabilme durumuna ve
kardiyopulmoner stabilitesine bali olarak pek çok seçenek vardir
(Bölüm 13, kisim VII.B'ye bkz.). Havayolunu güvene almak için se-
çilen teknik, yaklaimlarin birbirine üstünlüünü gösteren çok az
veri olduu için, ilemcinin tercihine ve hastanin koullarina göre
kiiselletirilmelidir.
(1) Hizli-seri entübasyon
en sik yaklaimimizdir.
(2)
Laringoskop veya fiberoptik bronkoskop kullanimiyla
uyanik-
ken nazal veya orotrakeal entübasyon
bir seçenektir.
(3)
Spontan soluyan hastada
körlemesine nazal entübasyon
yapilabilir.
(4)
Belli vakalarda
uyanik hastada krikotiroidotomi veya trakeostomi
iyi
bir ilk seçenek olabilir.
b. Saldirgan hasta.
Hizli-seri orotrakeal entübasyon, nöromuskuler
blokaji engelleyen bir durum yoksa siklikla en uygun yaklaimdir.
Ajite bir hastada hipoksemi olasilii her zaman uzaklatirilmalidir.
c. Bilinçsiz
hasta.
Orotrakeal entübasyon genellikle en güvenilir ve en
uygun yaklaimdir.
d.
Eer hasta özofageal obturator airway veya özofageal gastrik tüp
airway ile gelirse
endotrakeal entübasyon bunlar çikartilmadan
yapil-
malidir çünkü bunlar çikartilirken siklikla kusma olur.
517
33
Travma ve Yaniklarda Anestezi
Vikram Kumar ve Keith Baker
Çeviri: Seden Duru