background image
Bu bölüm anestezi pratiinde sik görülen etik sorunlari aratirmaktadir. Gele-
nekler, yasalar, ahlaki inanilar ve dini uygulamalar kültürlere ve topluluklara
göre deimektedir. Bu bölüm Boston, Massachusetts'teki Massachusetts Gene-
ral Hospital'in pratikte en sik karilatii durumlari tanimlamaktadir.
I. TEDAV KARARLARI HAKKINDA
A. Hasta otonomisi
(örn. bireysel tercihlere saygi göstermek) Amerika Bir-
leik Devletleri tip uygulamalari çok deer verilen bir yol gösterici etik
prensiptir. Kendi hakkinda karar verme yetisi olan hastalar tedaviyi kabul
etme ve reddetme ehliyetine sahiptirler. Eer hastanin karar verme yetisi
tartimali ise bir psikiyatrist tarafindan kiinin karar verip veremeyece-
i deerlendirilmektedir. Bu durum medikal bilgilendirmenin içeriini
anlamayi, ortaya çikan farkli durumlarin ayirt edilerek, önerilen bilgiye
dayali tercihlerin seçimini ve kiisel deerleri gerektirmektedir.
B.
Otonominin en iyi ekilde korunmasi, mümkün olduu kadar hastanin
medikal son kararlara katilmasini salayarak gerçekletirilebilir. Giriim-
ler ve tedavi için hastalara bilgilendirilmi onam formu verilmesi tedavi
eden doktor için etik bir sorumluluktur (Bkz. Bölüm 1). Nadiren hastanin
koullari ve aciliyeti durumunda bilgilendirilmi onam formu tartima-
si söz konusu olmayabilir. Pek çok kritik hastanin kendi hakkinda tibbi
karar verme yetisi zafiyete uramitir, çünkü hastaliin iddeti ve aciyi
azaltmak için verilen sedatif/analjezikler karar verme yetisini zayifl atmi-
tir. Bu durumda vasiyetname ve/veya vasinin yardimi söz konusu olabilir.
1.
Vasiyetname hastanin, gelecekte ihtiyaci olduunda kabul ya da red
edecei tedavi tiplerinin özelletirildii dökümanlardir.
2.
Ek olarak veya vasiyetname yoksa hasta bir vasi atayabilir (salik çali-
ani
vekil
ya da salik bilgisi olan avukat) ve bu kii hasta kendinde ol-
madiinda hastanin isteklerini yürütebilir. Vasi, hastanin karar verme
yetisi ortadan kalktiinda, karar verilmesi için vekil tayin edilmesi du-
rumudur. Eer hasta
karar verme yetisi
bozulmadan önce vasi tayininde
bulunmami ise akrabalari bu görevi üstlenebilir. Hastanin ailesinde
yaayan akraba olmadii bazi durumlarda ise güvenilir bir arkadai
hastanin vasiliini üstlenebilir.
3.
Hastanin arkadai ve akrabasinin olmadii nadir durumlarda mahke-
menin atadii yasal
vasi
hasta için en uygun karari verebilir.
C.
Bireysel
karmaik durumlarda ortaya çikan anlamazlik halinde en iyi
çözüm karilikli konuma ile olur. Anestezistler hasta kararlarina etki
ederken kültürel farkliliklarin bilincinde olmak ve saygi duymak zorun-
dadirlar. Aile bireyleri ile salik çalianlari arasinda, ya da aile bireyleri
ile doktorlari arasinda çözümsüz anlamazlik söz konusu olduunda bu
konunun çözümü için en iyi adres kurumun etik kuruludur (aaiya ba-
kiniz).
622
40
Etik ve Yaam Sonu
Konulari
Sheri Berg ve Rae M. Allain
Çeviri: Fatma Ülger