background image
11
3
Metabolik Kemik Hastali
i:

Giri v
e
Genel Baki
METABOLK KEMK HASTALIINA GR
der osteoporoz ile, azalmi kemik kantitesi kemik kalite-
sindeki deiiklikler ile birlikte olabilir.
Hiperparatiroidizm (HPTH) klasik kemik rezorb-
siyon hastaliidir. Airi yüksek PTH seviyesi primer
HPTH'de gereinden fazla kemik rezorbsiyonu ile sonla-
nir. Sekonder HPTH'de vücut kemik kalsiyumdan feda-
karlik ederek serum kalsiyumunu yerine koymaya çaliir.
Fokal kemik rezorbsiyonlarina ek olarak bu hastalik ile
birlikte kemik miktarinda genel bir azalmada görülecek-
tir (sekonder osteoporoz).
Osteomalazi normal kemik oluumundaki yetmez-
lie bali gelien anormal kemik kalite bozukluu hastali-
idir. Altta yatan neden D vitamini yetersizliidir ve bu
yeterli mineralize osteoid olumamasi ile sonlanir ve ke-
mik yumuar. Kemiin tümünde genel kantite azalmasi
ile birliktedir (sekonder osteoporoz).
Renal osteodistrofi gibi durumlar kemik rezorbsiyo-
nunu ve oluumunun her ikisi de etkiler. Böbrek paran-
kim hastalii 1,25 hidroksikolekalsiferol (aktif vitamin
D
3
) oluumunu bozar. Ayrica, airi PO4
3-
atiliminin ye-
tersizliine sekonder hiperfosfatemi aktif D vitamin olu-
umunu baskilar, bu durum osteomalazi ile sonuçlanir.
Aktif Vitamin D
3
düük seviyeleri hipokalsemiye yol açar
ki bu durum daha ilerde Ca
2+
`nin airi miktarda PO4
3-
ile balanmasi
ile daha
da kötüleir. Hipokalsemi, hiper-
fosfatemi ve düük 1,25 dihidrokolekalsiferol seviyeleri
PTH üretiminin artii ile sonuçlanir ki bu durum renal
osteodistrofinin HPTH kismini oluturur. Bu durumda
yeni kemik oluumunun altta yatan nedeni açik deildir.
Osteoblast uyarilmasi ve kemik rezorbsiyonunu inhibe
eden artmi kalsitonin öne sürülen mekanizmalardir.
Büyüme hormonu normal kemik geliimi için ge-
reklidir. Çocukta büyüme hormonu yokluu geçikmi
iskelet oluumu ile sonlanir ve ayrica kemik geliimi
yavatir. Bu hormonun fazlalii airi kemik oluumuna
neden olur ki bu akromegaliyi oluturur.
Görüntüleme Protokolleri
Radyografiler ve BT kemiin devamlilii ve yapisini
deerlendirmek amaçlandiinda seçileçek yöntemlerdir.
Çift enerji X-ray absorbsiyometri (DEXA) ve kantitatif BT
kemiin tümünün deerlendirilmesi için yöntemlerdir.
Kemik sintigrafisi metabolik kemik hastaliklarinin de-
erlendirilmesi için primer yöntem olarak kullanilmaz;
buna karilik metabolik kemik hastalii kemikte bazi
dramatik deiiklikler oluturabilir. MR da primer gö-
rüntüleme yöntemi deildir. Hiperparatiroizmin brown
tümörleri gibi sekonder deiikliklerinin deerlendiril-
mesinde yararli olabilir. MR ayrica yetmezlik kirii gibi
kötü kemik kalitesine bali komplikasyonlarin deerlen-
dirilmesinde yararlidir.
DEXA tarama
DEXA taramalar kemik mineral younluu (BMD)
ve dolayisiyla kemik miktarini ölçmek için en yaygin
kullanilan yöntemlerdir. DEXA taramalar kemik kalite-
sini deerlendirmez. DEXA için standartlar ve yorum-
lama için sertifikasyon uluslararasi klinik dansitometre
dernei tarafindan kurala balanmitir ve onlarin web
sayfalarindan bulunabilir. Uygun tarama teknii dikkat
gerektirir. Hasta pozisyonu önemlidir ve her bir üretici-
ye özeldir. Her vücut bölgesinde her bir teknisyen için
bireysel ölçüm hatalari standartlara balanmalidir. Bu
özellikle takip çalimalarinda önemlidir. En az iki alan
ölçümlenmelidir. Tipik olarak ön arka omurga ve domi-
nant kalça yapilir. Dominant olmayan kalça ölçümleri
ilave bilgi olarak eklenir. Ön kol ek ölçüm alanidir. Non-
dominant ön kol ölçümü kalçalar ölçülemedii durum-
da, morbid obez hastalar ve kukulu HPTH hastalarinda
yapilmalidir,
Optimal yorum sadece T skoru ve Z skoru yorumla-
madan daha fazlasini gerektirir. Görüntüler uygun po-
zisyon ve yaniltici faktörler ve artefaktlar açisindan yo-
rumlanmalidir. deal olarak her lomber vertebra ölçümü
dier vertebranin bir standart sapmasinda kalmalidir.
Uygun görüntüleme alani kullanilmalidir ve günümüz-
deki önerileri izlemelidir. Bugün önerilen ölçüm lomber
vertebrada ön arka L1-L4 ve total femur ve femur boyun
ölçümüdür. Eer ön kol ölçülür ise distal 1/3 radyus öl-
çümü rapor edilmelidir. Hastanin yai ve cinsiyeti uy-
gun standart referanslarin kullanilmasi için bilinmelidir.
Çocuk hastalarda yalnizca Z skor rapor edilmelidir ve
osteoporoz ve osteopeni terimleri kullanilmamalidir. Er-
kek hastalarda osteoporoz yalnizca BMD ölçümleri ile ta-
nimlanmamalidir. Takip taramalari yapildiinda yalniz-
ca ayni makinada yapilan ölçümler karilatirilmalidir.
Patoloji Temelli Görüntüleme
Kemik çok iyi düzenlenmi bir organdir. Dens di
kabuk, korteks veya kompakt kemik ve gözenekli inter-
nal trabeküler ain birleiminden oluur. Kortikal kemik
orani trabeküler kemie göre daha yüksek olan kemikler
daha serttir. Farkli durumlar kortikal ve trabeküler ke-
mii farkli ekilde etkileyerek kemik dayaniklilii için
deiiklikler olutururlar. Birçok metabolik kemik has-
taliinda temel kas iskelet morbiditesi kiriktan kaynak-
lanmakla birlikte, deiken morbidite olacaktir. Yüksek
kortikal/ trabeküler kemik orani olan kemikler femur
radyus ve ulnadir. Vertebra daha düük kortikal/ trabe-
küler kemik oranina sahiptir ve bu yüzden femura göre
daha çok travma ve kirik olma ihtimali vardir.
Büyüme plai oldukça yüksek yeni kemik oluum
alanidir ve normal kemik oluumunu deitirecek fak-
törlere kari çok açiktir. Epifizler ve apofizler içindeki en-
kondral osifikasyon daha az etkilenir. Altta yatan farkli
mekanizmalar sik görülen radyolojik deiiklikler olan
genileme, kenar düzensizli, çanaklama ve püskül-
cüklenmeye yol açar. Osteomalazide hipertrofik zonun
normal, oldukça organize yapisi kikirdain mineralizas-
yonundaki yetmezlik ile kesintiye urar. Daha sonra bu
mineralize olmayan kikirdak birikir. Hiperparatiroidizm-
de kemik rezorbsiyonu, geçi alaninda düzensizlik ya-
ratarak büyüme plainin metafizer kenarinda ve ayrica
epifiz ve apofizlerinde çevresinde oluur.
Seçilmi Kaynaklar
1. Binkovitz LA et al: Pediatric DXA: technique, interpreta-
tion and clinical applications. Pediatr Radiol 38 Suppl
2:S227-39,2008
2. Christiansen P: The skeleton in primary hyperparathyro-
idsm: a review focusing on bone remodeling, structure,
mass, and fracture. APMIS Suppl. (102):1-52, 2001
3. International Society for Clinical Densitometry. www.
ISCD.org