614 AMER‹KAN PS‹K‹YATR‹ B‹RL‹⁄‹ PS‹K‹YATR‹ ‹Ç‹N KURUL SINAVLARI HAZIRLIK VE GÖZDEN GEÇ‹RME KILAVUZU TABLO 34-1. A¤r› bozuklu¤u için DSM-IV-TR tan› ölçütleri A. B. C. D. E. Bir veya daha fazla anatomik bölgede a¤r› klinik tezahürün önde gelen oda¤›d›r ve klinik dikkati çekecek kadar fliddetlidir. A¤r› sosyal meslek veya di¤er önemli ifllevsellik alanlar›nda klinik olarak anlaml› derecede ›st›raba yol açar. A¤r›n›n ortaya ç›kmas›nda, fliddetinde, artmas›nda veya sürmesinde psikolojik faktörlerin önemli rol oynad›¤› kanaatine var›lm›flt›r. Belirti veya eksiklik amaçl› olarak ortaya ç›kar›lmamakta veya yalandan uydurulmamaktad›r (düzmece bozukluk veya temaruzdaki gibi). A¤r›y› daha iyi isabetli olarak bir duygudurum, anksiyete bozuklu¤uyla veya psikotik bozuklukla izah edilememektedir ve disparöni ölçütlerine uymamaktad›r. fiöyle kodlay›n›z: 307.80 Psikolojik faktörlere ba¤l› a¤r› bozuklu¤u: a¤r›n›n ortaya ç›kmas›nda, fliddetinde, artmas›nda veya sürmesinde psikolojik faktörlerin önemli rol oynad›¤› kanaatine var›lm›flt›r. (E¤er bir genel t›bbi durum mevcutsa a¤r›n›n ortaya ç›kmas›nda, fliddetinde, artmas›nda veya sürmesinde majör rol oynamamaktad›r.) E¤er ölçütler ayn› zamanda somatizasyon bozuklu¤una da uyuyorsa, bu tip a¤r› bozuklu¤u tan›s› konmaz. E¤er varsa belirleyiniz: Akut: 6 aydan k›sa süreli. Kronik: 6 aydan daha uzun süreli. 307.80 Hem psikolojik faktörlere ba¤l› hem de genel t›bbi duruma ba¤l› a¤r› bozuklu¤u: a¤r›n›n ortaya ç›kmas›nda, fliddetinde, artmas›nda veya sürmesinde hem psikolojik faktörlerin hem de genel t›bbi durumun önemli rolleri oynad›¤› kanaatine var›lm›flt›r. Efllik eden genel t›bbi durum veya a¤r›n›n anatomik bölgesi (afla¤›ya bak›n›z) III. Eksen’de kodlan›r. E¤er varsa belirleyiniz: Akut: 6 aydan k›sa süreli. Kronik: 6 aydan daha uzun süreli. Not: Afla¤›dakiler bir ruhsal bozukluk olarak telakki edilmez ve burada ay›r›c› tan›y› kolaylaflt›rmak için yer almaktad›r. Genel bir t›bbi duruma ba¤l› a¤r› bozuklu¤u: a¤r›n›n ortaya ç›kmas›nda, fliddetinde, artmas›nda veya sürmesinde genel t›bbi durumun önemli rolleri oynad›¤› durumlar. (E¤er psikolojik faktörler mevcutsa, bunlar a¤r›n›n ortaya ç›kmas›nda, fliddetinde, artmas›nda veya sürmesinde majör bir rol oynamamaktad›r.) E¤er önceden gerçekli¤i tesbit edilmifl olan genel t›bbi duruma bir ba¤l› ise veya meselâ, a¤r›n›n önceden gerçekli¤i aç›kça tesbit edilmifl olan genel t›bbi duruma ba¤l› de¤il ise (Appendix G’ye bak›n›z) a¤r›n›n tan›sal kodu ona göre seçilir, meselâ bel (724.2), siyatik (724.3), pelvik (625.9), bafl a¤r›s› (784.0), yüz (784.0), gö¤üs (786.50), eklem (719.40), kemik (733.90), gö¤üs (611.71), böbrek (788.0), kulak (288.70), göz (379.91), bo¤az (784.1), difl (525.9), idrar yollar› (788.0). (Zenz ve ark. 1992). Risk faktörleri aras›nda önceden madde kötüye kullan›m hikâyesi daha önceden fiziksel veya cinsel taciz, majör depresyon, anksiyete bozukluklar› ve kiflilik bozukluklar› say›labilir (Dersh et al. 2002; Fishbain ve ark. 1998). Her ne kadar opiyatlar a¤›r basan bir grup teflkil etmiflse de, a¤r› tedavisinde kullan›lan pek çok baflka ilaçlar da benzer flekilde kötüye kullan›ma ve ba¤›ml›l›¤a yol açabilmektedir: bunlardan adale gevfletici carisoprodol (Soma), ketamin, migren tedavisinde kullan›lan ergo alkaloidleri ve benzodiyazepinlerden bahsedilebilir. Tedavi Yaklafl›mlar› Psikoterapi A¤r›n›n yaflant›lanmas› sâdece duyusal fenomenlerin ötesine uzan›r. Hastalar›n hayatlar›n› anlamland›rmalar›n› flekillendirebilir. ‹lâve olarak, hastalar›n kendilerini ve dünyay› idraklerini de¤ifltirebilir. Öyle ki, kiflinin kendisiyle (örn. yetersizlik, çaresizlik ve karars›zl›k), dünyas›yla (örn. tehditkâr) ve gelece¤iyle (örn. ümitsizlik) ilgili sorunsal inançlar ortaya ç›kabilir ve büyük s›k›nt›lara yol aç›labilir. Böyle inançlar› bar›nd›ran bir bi-