B Ö L Ü M 25 Yeme Bozukluklar› KATHERINE A. HALMI, M.D. Çeviri: Dr. FULYA MANER Anoreksiya Nervoza Tan›mlama Anoreksiya nervoza özellikleri beden a¤›rl›¤› ve yemek ile zihinsel u¤rafl›, kilo kaybetmeye yönelik davran›fllar, al›fl›lmad›k düzende yemek yeme, kilo kayb›, kilo almaktan afl›r› korku ve amenore olan bir bozukluktur. Anoreksiya nervoza için DSM- IV- TR (Amerika Psikiyatri Birli¤i 2000a) ölçütleri Tablo 25-1 de görülmektedir. TABLO 25-1. Anoreksiya nervoza için DSM- IV-TR tan› ölçütleri A. Yafl ve boy için normal say›lan en az kiloda ya da bunun üzerinde bir beden a¤›rl›¤›na sahip olmay› reddetme (örn. Beklenenin % 85’inin alt›nda bir beden a¤›rl›¤›na sahip olmaya yol açan kilo kayb› ya da büyüme dönemi s›ras›nda beklenenin %85’inin alt›nda bir beden a¤›rl›¤›na sahip olmaya yol açacak biçimde beklenen kilo al›m›n› gerçeklefltirememe). B. Beklenenin alt›nda bir beden a¤›rl›¤›na sahip olmas›na karfl›n kilo almaktan ya da fliflman biri olmaktan afl›r› korkma. C. Bireyin beden a¤›rl›¤› ya da biçimini alg›lama fleklinde bozukluk olmas›, kendini de¤erlendirmede beden a¤›rl›¤› ya da biçiminin anlams›z bir etkinsin olmas› ya da o s›radaki beden a¤›rl›¤›n›n düflük olmas›n›n önemini yads›ma. D. Kad›nlarda menarfl sonras› amenore, yani en az üç ard›fl›k menstruel döngünün olmamas› (Sadece hormon, örn; östrojen verilmesini takiben mensturasyon dönemleri ortaya ç›k›yorsa, o kad›n›n amenoresi oldu¤u düflünülür). Tipini belirtiniz: K›s›tl› tip: o s›radaki anoreksiya nervoza ata¤› s›ras›nda, birey düzenli olarak t›k›n›rcas›na yeme ya da ç›kartma davran›fl› (yani, kendisinin yol açt›¤› kusma ya da laksatifler, diüretikler, ya da lavmanlar›n yanl›fl yere kullan›m›) göstermemifltir T›k›n›rcas›na yeme/ç›kartma tipi: o s›radaki anoreksiya nervoza ata¤› s›ras›nda, birey düzenli olarak t›k›n›rcas›na yeme ya da ç›kartma davran›fl› (yani, kendisinin yol açt›¤› kusma ya da laksatifler, diüretikler, ya da lavmanlar›n yanl›fl yere kullan›m›) göstermifltir Klinik Özellikler Anoreksiya nervoza olan bireyler tipik olarak kilo almaktan afl›r› korku sergiler, yiyecek ile ilgili düflüncelerle zihinsel u¤rafl› göstermeye e¤ilimlidir, ve fliflmanl›kla ilgili mant›kd›fl› endifle yaflarlar. Kendilerinin aflikar gözlenen belirtilerini yads›malar› anorektik hastalar›n özelli¤idir. S›k s›k aynaya bakarak ince olduklar›na inanmak isterler, ve fliflman görünmelerine ve kendilerini gevflek hissetmelerine iliflkin sürekli endifle yaflarlar. Yemek tarifi toplamalar› ve aileleri için özenilmifl yemekler haz›rlamalar› yemekle zihinsel u¤rafl›lar›n› yans›tan di¤er davran›fllard›r. Anoreksiya olan bireylerde al›fl›lmad›k yemek yeme düzeni s›kt›r. Karbonhidrattan zengin yemekleri saklar ve çok miktarda flekerleri biriktirir, ceplerinde ve torbalarda tafl›rlar. Yemeden kaç›nmak için yemeklerini gizlice elden ç›kar›rlar. Anorektik bireyler tabakta yemeklerini küçük parçalara bölerek ve yeniden düzenleyerek bolca zaman harcayacaklard›r. Anorektik hastan›n artan kafleksi görünümü karfl›s›nda bile kilo alma korkusu mevcuttur, ve ay›r›c› nitelikte olarak tedaviye ilgisizlik ve hatta direnç gösterirler. Bu bozuklu¤u olan bireyler a¤›r ve ke- 437