426 AMER‹KAN PS‹K‹YATR‹ B‹RL‹⁄‹ PS‹K‹YATR‹ ‹Ç‹N KURUL SINAVLARI HAZIRLIK VE GÖZDEN GEÇ‹RME KILAVUZU TABLO 24-1. Cinsel kimlik bozuklu¤u için DSM IV-TR tan› ölçütleri A. Karfl› cinsiyetle güçlü ve sürekli bir özdeflim kurma (sadece, di¤er cinsiyette olman›n getirece¤i san›lan kültürel üstünlükler için bir istek duyma olarak de¤il). Çocuklarda bu bozukluk afla¤›dakilerden dördü (ya da daha fazlas›) ile kendini gösterir: 1) Di¤er cinsiyette olma iste¤ini ya da ›srar›n› yineleyici bir biçimde dile getirme 2) Erkek çocuklar›n ayk›r› giyimi ye¤lemesi ya da kad›ns› giyim kuflam› taklit etmesi; k›z çocuklar›n sadece kal›plaflm›fl al›fl›lagelen erkeksi giysiler giyme konusunda ›srar etmesi 3) ‹mgesel oyunlarda güçlü bir biçimde ve sürekli olarak karfl› cinsin rollerini oynamay› ye¤leme ya da sürekli olarak di¤er cinsiyette olma fantezileri tafl›ma 4) Karfl› cinsin al›fl›lagelmifl oyunlar›na ve e¤lencelerine kat›lma konusunda yo¤un bir istek duyma 5) Özellikle karfl› cinsten oyun arkadafllar› seçme Ergenlerde ve eriflkinlerde bu bozukluk di¤er cinsiyette olma iste¤ini dile getirme, s›kl›kla kendini di¤er cinsiyetteymifl gibi gösterme, di¤er cinsiyetteymifl gibi yaflamay› ya da davran›lmay› isteme ya da di¤er cinsiyete özgü duygular›n›n ve tepkilerinin oldu¤una iliflkin bir inanç tafl›ma gibi belirtilerle kendini gösterir. B. Cinsiyetine iliflkin sürekli bir rahats›zl›k duyma ya da cinsiyetinin gerektirdi¤i cinsel rol için uygun olmad›¤› duyumunun olmas›. Çocuklarda bu bozukluk afla¤›dakilerden herhangi biri ile kendini gösterir: Erkek çocuklar›nda, penis ya da testislerinin i¤renç oldu¤unu, ileride yok olacaklar›n› ya da bir penis sahibi olmaman›n daha iyi olaca¤›n› öne sürme, kurals›z kaba saba oyunlardan tiksinme ya da erkeklere özgü oyuncaklar›, oyunlar› ve etkinlikleri reddetme; k›z çocuklar›n da, oturarak idrar yapmay› reddetme, penisinin oldu¤unu ya da ileride bir penisinin olaca¤›n› öne sürme, gö¤üslerinin büyümesini ya da menstruasyon görmeyi istememe üzerinde durma ya da ola¤an kad›ns› giysilere karfl› ileri derecede tiksinti duyma. Ergenlerde ve eriflkinlerde bu bozukluk primer ve sekonder cinsiyet özelliklerinden kurtulma üzerine kafa yorma (örn. di¤er cinsiyeti taklit etmek için cinsiyet özelliklerini fiziksel olarak de¤ifltirmek üzere hormon, cerrahi ya da baflka tür bir giriflim uygulanmas›n› isteme) ya da yanl›fl cinsiyette do¤du¤una iliflkin bir inanç tafl›ma gibi belirtilerle kendini gösterir. C. Bu bozukluk fiziksel bir interseks durumu ile birlikte gitmemektedir. D. Bu bozukluk, klinik aç›dan belirgin bir s›k›nt›ya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli di¤er ifllevsellik alanlar›nda bozulmaya neden olur. O s›radaki yafl›na göre kodlan›n›z: 302.6 Çocuklarda Cinsel Kimlik Bozuklu¤u 302.85 Ergenlerde ya da Eriflkinlerde Cinsel Kimlik Bozuklu¤u Varsa belirtiniz (cinsel yönden olgun bireylerde): Cinsel Yönden Erkeklere ‹lgi Duyan Cinsel Yönden Kad›nlara ‹lgi Duyan Cinsel Yönden Her ‹ki Cinse de ‹lgi Duyan Cinsel Yönden Her ‹ki Cinse de ‹lgi Duymayan olan kifliler transseksüel olabilir. Psikotik hastalar cinsel organlar› hakk›nda sanr›lara sahip olabilirler (örn: Baz› kifliler onlar›n cinsel organlar›n› de¤ifltirmifltir ve Tanr› onlara cinsiyetlerini de¤ifltirmelerini söylüyordur). Psikoz tedavi edildi¤inde genellikle cinsiyet de¤ifltirme istedi¤i de kaybolur. Ciddi kiflilik bozuklu¤u olanlar, özellikle borderline hastalar stres durumlar›nda, bütün kimlik karmaflalar›n›n bir parças› biçiminde geçici olarak cinsiyet de¤ifltirmek isteyebilirler. Kad›ns› eflcinsel erkekler, erkeklere daha çekici görünebilmek için cinsi- yetlerini de¤ifltirmek isteyebilirler ama bu istek genellikle dalgalanan bir seyir gösterir. Transvestitler, (bu bölümde “parafililer” k›sm›nda anlat›lacakt›r) kad›n giysileri giyerek tahrik olan heteroseksüel erkeklerdir. Bu kifliler tahrik olmalar›n› artt›rmak için gerçekten kad›n olmay› istemeye bafllayabilirler ama yine bu istek uzun süreli de¤ildir ve cinsel kimlikleri erkektir. Ergenler de çözülmemifl eflcinsel duygular› oldu¤unda cinsel kimlik karmaflas›na girebilirler.