B Tan›n›n ‹lk Olarak S›kl›kla Bebeklik, Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Konuldu¤u Hastal›klar Ö L Ü M 193 14 Tan›n›n ‹lk Olarak S›kl›kla Bebeklik, Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Konuldu¤u Hastal›klar AMY M. URSANO, MD PAUL H. KARTHEISER, MD L. JARRETT BARNHILL, MD Çeviri: Dr. NESL‹M DOKSAT B u bölümde, DSM-IV-TR’de (Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000), tan›n›n ilk olarak s›kl›kla bebeklik, çocukluk ve ergenlik döneminde konuldu¤u hastal›klara ele al›nm›fl olup, sadece çocukluk döneminde bafllayan de¤il, ayn› zamanda s›kl›kla çocukluk döneminde tan› edilen hastal›klara da yer verilmifltir (Tablo 14-1). d›r. Zekâ testleri genellikle akademik performans aç›s›ndan ön belirleyici olan özgül ö¤renmeyi de¤erlendirmeyi yapabilmek için tasarlan›r. Bu anlamda sorulan sorular evrensel olmayan kültürel veya teknolojik tecrübeleri de yans›tabilir. Epidemiyoloji Zihinsel yeti yitimi operasyonel olarak, ölçülen zekân›n ortalaman›n 2 standart sapma alt›nda olmas›yla (ortalamadan kast edilen 100 IQ puan› olup, her standart sapma 15 puand›r) tan›mlan›r. Simetrik bir çan e¤risi çizelgesine göre popülasyonun %3’ünde zihinsel yeti yitimi mevcut olmal›d›r. Toplumsal örneklem gruplar›ndan elde edilen verilerde de bununla uyumlu olarak %1.5’luk oran bildirilmektedir. Zihinsel yeti yitimi yelpazesinde erkek-k›z cinsiyet da¤›l›m oran› 1.4’e 1.0’d›r. Erkek cinsiyetinde daha s›k görülmesinin sebebi kromozomal ve genetik zay›fl›klara karfl› kolay incinebilir (X-kromozomuna ba¤l› hastal›klar) ve pre- ve perinatal zedelenmelere karfl› daha duyarl› olmalar›d›r. Bâz› genetik bozukluklarda ve otizmde, etkilenen difliler bu hastal›¤›n daha fliddetli alt tiplerini sergileyebilirler (Guthrie ve ark. 1999; Joy ve ark. 2003). 193 Zekâ Gerili¤i Klinik Tan›m Zihinsel yeti yitimi (önceden zihinsel geliflme gerili¤i olarak adland›r›lan) 18 yafl›ndan önce bafllayan bir geliflimsel bozukluk olup, ölçülebilir zihinsel performans ve uyum sa¤lama yeteneklerinde birden fazla alanda bozulmayla karakterizedir (Tablo 14-2). DSM-IV-TR zihinsel geliflme gerili¤ini ço¤u birincil psikiyatrik bozukluktan ayr› olarak bir ikinci eksen bozuklu¤u olarak s›n›fland›r›r. Toplum, Kültür ve Zihinsel Yeti Yitimi Zihinsel yeti yitimi tan› koyan klinisyenler, bir seri sosyokültürel ve çevresel meseleyle bafla ç›kmak zorunda-