B Ö L Ü M 7 Nöropsikolojik De¤erlendirme DIANE B. HOWIESON, Ph.D. MURIEL D. LEZAK, Ph.D. Çeviri: Dr. AK‹F USTA Dr. NESR‹N D‹LBAZ Nöropsikolojik De¤erlendirme Endikasyonlar› Patolojik bir beyin hastal›¤›n›n muhtemel belirteçleri olan, nöropsikolojik bulgu ve belirtiler, Tablo 7-1 de verilmifltir. Sevk Eden Psikiyatristin Rolü Sevk sorusu ne kadar aç›k olursa de¤erlendirme de o düzeyde gerekli bilgileri sa¤layacak ölçüde kapsaml› olacakt›r • • • • Hastayla ilgili özellikler De¤erlendirme istenmesinin nedenleri Ele al›nacak problemin aç›klamas› Anamnez Nöropsikolojik Testlerin Do¤as› ‹ki çeflit standardize edilmifl nöropsikolojik test kullan›lmaktad›r. Baz› testler, kültür dahilinde tüm eriflikinlerce yap›labilen biliflsel veya sensorimotor ifllevleri içermektedir. Tüm bireylerin, testi yapabilece¤i beklendi¤inden; baflar›s›zl›k hali bozukluk fleklinde yorumlanabilir. Bu yaklafl›m›n örnekleri, temel dil becerilerini ölçen birçok afazi testini kapsamaktad›r. ‹ngilizce konuflan bat› kültürü birikimi olan birisinden, Porch ‹letiflim Becerileri ‹ndeksiyle test edilen yayg›n objelerin kullan›m›n›n adland›r›lmas›, anlat›lmas› ve gösterilmesi beklenebilir (Porch 1982). Demans De¤erlendirme Ölçe¤i-2 (Mattis ve ark. 2001), eriflkinlerin bu testte kullan›lan biliflsel ifllevlerin ço¤unu gösterebilece¤i varsay›m›na dayanmaktad›r. Klavuz, normal olarak de¤erlendirilen birkaç hatay› belirtmektedir. Herhangi bir biliflsel bozuklu¤u olmayan ço¤u birey, Mini Ruhsal Durum Muayenesinde, neredeyse mükemmel bir skor elde etmektedir (MMSE, Folstein ve ark. 1975). Bununla birlikte, ço¤u biliflsel beceri testi, çok az kimsenin mükemmel bir skor elde edece¤i ve ço¤u skorun da ortalama bir aral›kta y›¤›laca¤› beklentisiyle tasarlanm›flt›r. Bu testlerde, skorlar, sürekli de¤iflkenler fleklinde kavramsallaflt›r›lm›flt›r. Test edilen birçok kiflinin skorlar›, bir da¤›l›m e¤risine yerlefltirilebilir. Kompleks ö¤renilmifl davran›fllar üzerine yap›lan testlerdeki ço¤u skor, normal da¤›l›m e¤risi fleklinde adland›r›lan çan e¤risi içerisinde yer al›r (fiekil 7-1). E¤rinin istatistiksel tan›mlay›c›lar›: ortalama ya da averaj skor; standart deviasyon fleklinde ifade edilen ortalamayla ilgili skorlar›n yay›l›m derecesi; ve da¤›l›m, en yüksek skorla en düflük skor aras›ndaki mesafedir. Di¤er davran›fllar kadar, farkl› biliflsel fonksiyonlardaki yeterlili¤in düzeyi, bireyden bireye farkl›l›k gösterir ve ayn› bireyde de farkl› zamanlarda de¤iflkenlik göste93