B Ö L Ü M 21 Yapay Bozukluk ve Temaruz BARBARA E.McDERMOTT,Ph.D MART‹N H. LEAMON,M.D. MARC D. FELDMAN,M.D. CHARLES L.SCOTT,M.D. Çeviri: Dr. UFUK ÇEfiMEC‹ Yapay Bozukluk Yapay bozukluk kiflinin, kas›tl› olarak hasta ve hastal›kl› olarak adland›r›lmak için di¤er hastal›klar›n belirti veya bulgular›n› üretmesi ile karakterizedir. Kavram, modern t›bbi düflünceye 1951 y›l›nda Asher(1951) in yapay bozuklu¤un bir alt grubu olan Munchausen sendromunu tan›mlamas›yla iyice yerleflmifltir. Yapay bozukluk dikkate de¤er mortalite ve morbiditeye (Baker and Major 1994; Folks 1995), t›bbi kaynaklar›n flafl›rt›c› miktarda tüketilmesine (Feldman 1994), hastan›n kendisinde, bak›m verenlerine ve yak›n akrabalar›na dikkate de¤er duygusal s›k›nt›ya neden olmaktad›r (Feldman ve Smith 1996). Son y›llarda yapay bozuklukla ilgili tibbi literatür, yay›nlanan güncel bafll›kl› profesyonel kitaplar ve yay›nlar (Feldman 2004; Feldman ve Eisendrath 1996; feldman ve ark. 1994) ve yapay bozuklukla ilgili kurulufllar ile Web sitesi (http://munchausen.com) ve tart›flma gruplar› (http://health.groups.yahoo.com/group/cravin4care/) genifllemektedir. S›n›fland›rma DSM-IV-TR (Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000)’e göre yapay bozuklu¤un tan›s› için 3 ölçüt gerektirmektedir (tablo 21-1). Yapay bozukluklar ilk olarak fiziksel yada psikolojik belirti veya bulgular›n amaçl› olarak ortaya ç›kart›lmas› yada bu tür belirti yada bulgular varm›fl gibi davran›lmas› ile fiziksel belirtileri bilinçsizce üretilmesiyle somatofrom bozuklu¤undan ay›rt edilir. ‹kinci ve üçüncü ölçüt, bu davran›fl›n alt›nda yatan motivasyon hasta rolünün benimsemedir ve böyle davranmay› gerektiren d›fl etkenler olmamas› ile temaruzdan yapay bozukluk ay›rt edilir. DSM-IV-TR fiziksel ve psikolojik olarak önde gelen yapay belirtinin bulunmas›na göre bozuklu¤u s›n›fland›rmaktad›r (Tablo 21-1). Yapay bozuklu¤un dördüncü alt grubu baflka türlü adland›r›lmam›fl (Tablo 21-2) gruptur. Nadelson (1979) Yapay bozukluklar Munchausen olan ve Munchausen olmayan olarak ay›rt etmifltir. Munchasuen sendromu yapay bozukluk hastalar›n›n %10’unu içermektedir (Eisendrath 1994). Yapay bozuklu¤un bu alt grubunda, dramatik ve s›kl›kla hayat›tehdit edici bir görünüm ile birçok hastane yat›fl›, amaçs›zca hastane hastane dolaflma ve patolojik yalan söyleme (psödölogia fantastika, ilk bafllarda dinleyicinin büyüleyici bulaca¤›, do¤ru ve yalan› birlefltirerek dramatik hikayeler anlatma) fleklinde öne ç›kmaktad›r. 387