398 AMER‹KAN PS‹K‹YATR‹ B‹RL‹⁄‹ PS‹K‹YATR‹ ‹Ç‹N KURUL SINAVLARI HAZIRLIK VE GÖZDEN GEÇ‹RME KILAVUZU TABLO 22-2. Dissosiyasyon ve bast›rma aras›ndaki farklar Dissosiyasyon Örgütsel yap›lanma Engeller Etyoloji ‹çerik Ulaflma yollar› Psikoterapi Horizantal Amnezi Travma Dönüfltürülmemifl: travmatik yaflant› Hipnoz Ulaflma, kontrol ve travmatik yaflant› üzerinde çal›flma Bast›rma Vertikal Dinamik çat›flma Kabul edilemez isteklere karfl› geliflimsel çat›flma Gizli primer süreç: rüyalar, sürçmeler Yorumlama Yorumlama, transferans tif amnezi dissosiyatif bozukluklar içinde en s›k olan›d›r (Putnam 1985). Amnezi, akut stres bozuklu¤u, TSSB, somatizasyon bozuklu¤u, dissosiyatif füg ve DKB’yi de içine alan çeflitli di¤er dissosiyatif bozukluklar ve anksiyete bozukluklar›nda da s›kl›kla bulunan bir belirtidir (APA 2000). Savafl, do¤al afet ve di¤er felaket durumlar›nda dissosiyatif amnezi insidans›nda art›fl oldu¤u belirtilmifltir (Maldonado ve ark. 2000). Travma maruziyetinin fliddeti ve amnezi insidans› aras›nda direkt bir iliflki var gibi görünmektedir (G.R. Brown ve Anderson 1991; Chu ve Dill 1990; Putnam 1985, 1993). Dissosiyatif amnezi, belle¤in klasik ifllevsel bir bozuklu¤udur ve epizodik belle¤in baz› bölümlerini geri ça¤›rmakta güçlükle ilgilidir. Amnezi kodlamak ya da depolamaktan çok primer olarak geri ça¤›rmay› kapsad›¤›ndan bellek problemleri genellikle geri dönüflümlüdür. Dissosiyatif amnezi üç ana özelli¤e sahiptir: 1. Bellek kayb› epizodiktir. Süreçle ilgili bilgiden çok, belirli olaylarla ilgili an›lar kay›pt›r. 2. Bellek kayb› dakikalardan y›llara kadar de¤iflebilen belli bir zaman süresi ile iliflkilidir. Amnestik bozukluklardan farkl› olarak, genellikle yeni epizodik bilgiyi ö¤renmede bir güçlük yoktur. 3. Bellek kayb› genellikle travmatik ya da zorlay›c› olaylarla ilgilidir. Dissosiyatif amnezi en s›k üçüncü ve dördüncü dekatta görülür (Coons and Milstein 1986). Genellikle bir atak olur, bununla birlikte birden fazla bellek kayb› dönemi de nadir de¤ildir ((Coons and Milstein 1986). Bu hastalar›n az›msanmayacak bir k›sm›nda komorbid konversiyon bozuklu¤u, bulimia, alkol kötüye kullan›m› ve depresyon ile histrionik, ba¤›ml›, s›n›r kiflilik bo- zuklu¤u gibi Eksen II tan›lar› mevcuttur (Coons and Milstein 1986). Olgular›n bir k›sm›nda dissosiyatif amneziye alkollü araç kullanma gibi yasal sorunlar da efllik eder. Yak›n zamanda yetiflkinlerde yap›lm›fl bir toplum çal›flmas›nda dissosiyatif amnezi prevalans› %1,8 olarak bulunmufltur (Johnson ve ark. 2006). Bu bozuklu¤u olan kifliler belirli bir zamanda olanlar› geri ça¤›rmakta güçlük çekerler. Belirsizlik ya da bellekde boflluklardan çok s›n›rl› bir süre için epizodik belle¤in kayb›d›r. Bu kifliler ilk önce bellek kayb›n›n fark›nda olmayabilirler- yani neyi hat›rlamad›klar›n hat›rlamayabilirler. Bununla birlikte, örne¤in evlerinde sat›n ald›klar›n› hat›rlamad›klar› bir eflya bulabilirler. Kendilerinin hat›rlamad›¤› fleyler dediklerinin ya da yapt›klar›n›n söylendi¤ini bildirirler. Dissosiyatif amnezi s›kl›kla bir travmatik olay›n ard›ndan ortaya ç›kar, bafllang›ç ani ya da aflamal› olabilir. Baz› kifliler genellikle belirli travmatik olaylarla ilgili olan seçici amnezi ataklar› geçirirler ve aralarda belle¤in tamamen normal oldu¤u dönemler bulunur. Dissosiyatif amnezide belirli bilgilerin bilinç d›fl›nda tutuldu¤u gerçe¤iyle birlikte, bu bilgi bilinç üzerinde etki yaratabilir. Örne¤in, bilincinde sald›r›yla ilgili hat›ras› olmayan bir tecavüz kurban›, buna ra¤men cinsel istismara u¤ram›fl biri gibi davranacakt›r. Bu kiflilerde genellikle kopma ve çökkünlük olur, yak›n iliflkilerden hofllanmazlar ve travmay› an›msatan uyaranlara karfl› afl›r› uyar›lma gösterirler. Dissosiyatif amnezisi olan kifliler, kimlikleri hat›rlanmayan bellekten etkilenmedi¤i sürece, genellikle kimlik bozukluklar› yaflamazlar. Depresif belirtilerin bulunmas› ise, özellikle amnezi travmatik bir dönemle iliflkiliyse, hiç de nadir de¤ildir.