B Ö L Ü M 27 Baflka Yerde S›n›fland›r›lmam›fl Dürtü Kontrol Bozukluklar› ERIC HOLLANDER, M.D. HEATHER A. BERLIN, D.Phil., M.P.H. DAN J. STEIN, M.D., Ph.D. Çeviri: Dr. Ç. ÖYKÜ MEM‹fi DR. ERCAN ABAY ürtü kontrol bozukluklar› (DKB) ilk olarak al›flkanl›k ya da kompulsif davran›fllar fleklinde kavramsallaflt›r›lmalar›na ra¤men, DSM-IV-TR’de (Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000) DKB kategorisinde s›n›fland›r›lm›fllard›r. Bu bozukluklar; aral›kl› patlay›c› bozukluk (APB; sald›rganl›k dürtülerine karfl› koyamama), kleptomani (nesneleri çalmaya yönelik dürtülerine karfl› koyamama), piromani (yang›n ç›karmaya yönelik dürtülerine karfl› koyamama), patolojik kumar oynama (kumar oynamaya yönelik dürtülerine karfl› koyamama) ve trikotillomanidir (saç›n› yolmaya yönelik dürtülerine karfl› koyamama) (Tablo 27-1). DSM-IV-TR’de DKB befl semptomatik davran›fl evresiyle belirlenir (Tablo 27-2). ‹lk evrede gerginlik ya da uyar›lm›fll›k hissi artar bunu, eyleme geçme dürtüsüne karfl› koyamama izler. Üçüncü evrede, uyar›lm›fll›k hissi daha da artm›flt›r. Eylem tamamlan›r tamamlanmaz, dürtünün rahatlamas› hissi oluflur. Son olarak, hasta eylemde bulundu¤u için suçluluk ve piflmanl›k duyar. D yayg›n olsa da, bu tan›y› nadir olarak düflünür. Toplum taramalar›nda, ABD’de eriflkin kad›n ve erkeklerin %12-25’inin s›k bir dürtüsel sald›rganl›k belirtisi olan fiziksel sald›r›larda yer ald›klar› bildirilmifltir (Robins ve Regier 1991). Dürtüsel sald›rganl›k davran›fl› genellikle patolojiktir ve önemli psikososyal s›k›nt›ya ya da ifllev bozuklu¤una yol açar (McElroy ve ark. 1998) (bkz. Tablo 27-3). Epidemiyoloji APB’nin yayg›nl›¤›n› saptamak için, birkaç çal›flma klinik popülasyonu araflt›rm›fl ve bir tane de toplum taramas› yap›lm›flt›r. Say›lar, %1,1-6.3 aras›nda da¤›l›m gösterir. Cinsiyet farkl›l›klar›na iliflkin s›n›rl› say›da yay›nlanm›fl verilerin ço¤unlu¤u, APB’nin erkeklerde kad›nlara göre say›ca daha fazla oldu¤unu göstermektedir. Buna ra¤men, daha yeni veriler kad›n-erkek oran›n›n yaklafl›k 1:1 oldu¤unu ileri sürer (Coccaro ve ark. 2005). Efltan› APB tan›l› hastalar s›kl›kla di¤er Eksen I ve II bozukluklar›na sahiptir. APB’ye en s›k efllik eden Eksen I tan›lar› duygudurum, anksiyete, madde kullan›m, yeme ve di¤er dürtü kontrol bozukluklar›d›r ve yaflam boyu görülme oranlar› %7-89 aras›ndad›r (Coccaro ve ark. 1998a; McElroy ve ark. 1998). 469 Aral›kl› Patlay›c› Bozukluk Tan›m› ve Tan› Ölçütleri APB, patolojik düzeyde dürtüsel sald›rganl›¤› olan kiflileri tan›mlamak için kullan›lan bir DSM tan›s›d›r. Birçok klinisyen ve araflt›rmac›, dürtüsel fliddet davran›fl›