278 AMER‹KAN PS‹K‹YATR‹ B‹RL‹⁄‹ PS‹K‹YATR‹ ‹Ç‹N KURUL SINAVLARI HAZIRLIK VE GÖZDEN GEÇ‹RME KILAVUZU TABLO 17-1. fiizofrenide ana belirtiler Pozitif Halusinasyonlar D›fl uyaran yoklu¤unda gerçek duyusal yaflant›n›n alg›lanmas› Ço¤unlukla iflitsel ancak bütün duyularla iliflkili olabilir. En s›k görülen iflitsel halusinasyonlar: D›fl kaynakla ilgili Hastan›n düflünceleri ya da eylemleri ile ilgili yorum yapan sesler ‹ki veya daha fazla kiflinin diyaloglar› Hezeyanlar Sabit yanl›fl inançlar Tipleri: Paranoid Grandiyöz Somatik Referans Negatif Duygulan›m Sosyal Biliflsel Dezorganize Konuflma Davran›fl Duygu ifadesinde azama (örne¤in künt duygulan›m) Apati veya Motivasyon yoklu¤u Geri çekilme Sosyal iliflkilere ilgi azl›¤› Aloji/konuflma yoksullu¤u Yap›sal düflünce bozuklu¤u (örne¤in tanjantialite) Amaçs›z hareketler rakteristiktir. Buna karfl›n, görsel, dokunma, tat ve kokuyu kapsayan, tüm duyular› içeren halusinasyonlar›n flizofreni hastal›¤›nda da görülebilece¤i unutulmamal›d›r. Hezeyanlar De¤iflmez yanl›fl inan›fllar olarak tan›mlanan hezeyanlar flizofreninin ikinci çekirdek belirtileridir. Karfl›t delillere, inan›lmaz oldu¤unu ortaya koyan tart›flmalara ra¤men vazgeçilmeyen düflünce, inançt›r. Hezeyanl› düflüncenin önemli bir özelli¤i de mant›ks›z bir flekilde kanaat ve sonuçlar ç›karsamakt›r. Hezeyanlar birilerinin kötü niyetinin ya da komplosunun önceden anlafl›lmas› gibi mu¤lak ve iyi yap›lanmam›fl olabilirler, veya baflka bölümde örneklerinin verilece¤i gibi iyi yap›lanm›fl, kristalize olmufl olabilirler. Hezeyanlar›n içeri¤i çok de¤iflken ve herhangi bir konu ile iliflkili olabilir. Genellikle hezeyanlar içeriklerine göre dört gruba ayr›l›r; paranoid veya persekutuar, grandiyöz, dini ve somatik. fiüphe veya zarar görme hezeyanlar› en s›k görülenleridir. Kifliler, kurumlar veya baz› güçlerin hastaya zarar verme niyetinde olma düflüncesini içerir. Zarar görme derecesi çok de¤iflken olabilir – d›fllamak için takip etmek veya kötü tedavi uygulamaktan, ölümün veya eziyetin hemen gerçekleflece¤ine kadar. Grandiyöz hezeyanlar, kiflinin kendisini büyük görmesidir, s›kl›kla bizar veya gerçek d›fl› yap›dad›r. Dini hezeyanlar ise Allah’›n o¤lu olma gibi dini temalar içerir. Somatik hezeyanlar kiflinin bir beden parças› veya iç organlar› ile ilgili yanl›fl inançlara sahip olmas›d›r. Ayn› zamanda bir beden parças›n›n özel bir ifllevini de kapsayabilir. Bu yanl›fl inan›fllar kiflinin öznel alg›s›ndan (örne¤in kiflinin kendi burnunu güzel bulmamas›) daha ötededir, beden parças› ile ilgili düflünce ayr›nt›l› olarak ifllenmifl bir hezeyan sisteminin parças›d›r. Somatik hezeyanlar, beden parças›n›n kiflinin kendisi taraf›ndan acayip biçimde yaralanmas› gibi trajik sonuçlara neden olabilir. Referans hezeyanlar› s›k görülmesi ve tarihsel önemi nedeniyle özel bir ilgiyi hak eder. Referans hezeyanlar› olan hastalar iletiflimde di¤er insanlar› yanl›fl alg›lar ve ya onlar›n davran›fllar›n› kendisiyle iliflkilendirir.