470 AMER‹KAN PS‹K‹YATR‹ B‹RL‹⁄‹ PS‹K‹YATR‹ ‹Ç‹N KURUL SINAVLARI HAZIRLIK VE GÖZDEN GEÇ‹RME KILAVUZU TABLO 27-1. DSM-IV-TR dürtü kontrol TABLO 27-2. Dürtü kontrol bozukluklar›n›n bozukluklar› Baflka yerde s›n›fland›r›lmam›fl dürtü kontrol bozukluklar› Aral›kl› patlay›c› bozukluk Kleptomani Piromani Patolojik kumar oynama Trikotillomani Baflka türlü adland›r›lamayan dürtü kontrol bozukluklar› Dürtüsel-kompulsif cinsel bozukluk Dürtüsel-kompulsif kendine zarar verme bozuklu¤u Dürtüsel-kompulsif ‹nternet kullan›m bozuklu¤u Dürtüsel-kompulsif sat›n alma bozuklu¤u ‹mpulsivitenin efllik etti¤i di¤er bozukluklar Çocukluk dönemi davran›m bozukluklar› T›k›n›rcas›na yeme bozuklu¤u Bulimiya nervoza Parafililer Teflhircilik Fetiflizm Sürtünmecilik Pedofili Cinsel mazokizm Cinsel sadizm Transvestik fetiflizm Gözetlemecilik Baflka türlü adland›r›lamayan parafili Bipolar bozukluk Dikkat eksikli¤i hiperaktivite bozuklu¤u Madde kullan›m bozukluklar› B kümesi kiflilik bozukluklar› Dizinhibisyonun efllik etti¤i nörolojik bozukluklar Kaynak: Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000. temel özellikleri Bafll›ca özellikleri Kendilerine ya da baflkalar›na zarar veren eylemleri gerçeklefltirme arzular›na, dürtülerine ya da güdülerine karfl› koyamama Kifli gerginlik ve uyar›lm›fll›k hissinde art›fl hisseder Kifli haz, doyum ve rahatlama yaflar Kifli dürtünün rahatlad›¤› hissini yaflar Kifli piflmanl›k, kendini sorgulama ya da suçluluk hissedebilir ya da hissetmeyebilir Eylemden önce Eylemi gerçeklefltirme s›ras›nda Eylem sonras›nda Kaynak: Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000. TABLO 27-3. DSM-IV-TR aral›kl› patlay›c› bozukluk tan› ölçütleri A. Ciddi sald›r› eylemleri ya da mala zarar verme ile sonuçlanan, sald›rganl›k dürtülerine karfl› koyamama ile belirli, birbirinden ayr› birçok epizodun olmas› B. Bu epizodlar aras›nda d›fla vurulan sald›rganl›¤›n derecesi, bunu ortaya ç›kartan psikososyal stres etkenlerine göre çok orant›s›zd›r. C. Sald›rgan epizodlar baflka bir ruhsal bozuklukla (örn., antisosyal kiflilik bozuklu¤u, borderline kiflilik bozuklu¤u, psikotik bozukluk, manik epizod, davran›m bozuklu¤u ya da dikkat eksikli¤i/hiperaktivite bozuklu¤u) daha iyi aç›klanamaz ve bir maddenin (kötüye kullan›lan bir ilaç, tedavi için kullan›lan bir ilaç) ya da genel t›bbi durumun (örn., kafa travmas›, Alzheimer hastal›¤›) do¤rudan fizyolojik etkilerine ba¤lanamaz. Bipolar Bozukluk McElroy ve ark. (1998), hastalar›nda gözledikleri sald›rganl›k epizodlar›n›n “mikrodisforik” manik epizodlara benzedi¤ini bildirmifltir. ‹rritabilite (%79-92), enerji art›fl› (%83-96), düflüncelerin yar›flmas› (%62-67), anksiyete (%21-42) ve depresif (disforik) duygudurum (%17-33) belirtileri manik ve APB epizodlar›nda s›k görülür. Ancak, bu bulgu flafl›rt›c› olmayabilir, çünkü sorgulanan hastalar›n %56’s›nda bipolar bozuklu¤un baz› tiplerinin efl tan›lar› mevcuttur (bipolar I %33; bipolar II %11; baflka türlü adland›r›lamayan bipolar bozukluk veya siklotimi %11). Klinisyenlerin APB tedavisini belirlemeden önce bipolar bozuklu¤unu tam olarak de¤erlendirmesi gerekir. Çünkü bipolar bozukluk efltan›l› APB tadavisinde ilk s›rada seçici serotonin gerial›m inhibitörlerinin (SSG‹) yerine duygudurum düzenleyicileri kullan›lmal›d›r. Di¤er Dürtü Kontrol Buzuklar› McElroy ve ark. (1998), APB olgular›n›n %44 kadar›n›n kompulsif sat›n alma (%37) veya kleptomani (%19) gibi bir di¤er DKB’ye sahip olduklar›n› bildirmifltir.