80 AMER‹KAN PS‹K‹YATR‹ B‹RL‹⁄‹ PS‹K‹YATR‹ ‹Ç‹N KURUL SINAVLARI HAZIRLIK VE GÖZDEN GEÇ‹RME KILAVUZU TABLO 6-2. Güvenilirlik ve Geçerlili¤in Tipleri Tip Güvenilirlik Test-tekrar test Test zaman içinde iki yak›n noktadaki puanlar›n karfl›laflt›r›lmas›n› sa¤lar. Ayn› testin iki formunun puanlar›n›n karfl›laflt›r›lmas›n› sa¤lar. Maddelerin alt gruplar›n›n di¤er alt gruplar›n puanlar› ile karfl›laflt›r›lmas›n› sa¤lar. Maddeler içerik alan›n› uygun flekilde örnekler. Test puan› ayn› alanla ilgili aktivitenin ölçümü ile iliflkilidir. Test kuram bir yap›y› ölçer ve benzer fakat de¤iflik yap›larla iliflkisizdir. Tan›mlama Alternatif form Yar›ya bölme Geçerlilik Kapsam Ölçüte dayal› Yap› sa¤layacak bir yar› yap›land›r›lm›fl görüflmeyi tamamlamas›n› (ya da metadolojik klinik görüflmeyi) öneririz. Bu tan›sal bilgi ile güçlenen klinik psikolog, hasta ile iliflkili olarak bu bölümde tan›mlad›¤›m›z belirtiler, kiflilik özellikleri, biliflsel ifllevler, psikodinamikler ile çevresel ve sosyal uyum testleri seçerek ve uygulayarak, görüflmelerle ve derecelendirme ölçekleri ile bir veya daha fazla say›daki eksen ile iliflkili sorular› takip ederek sonuçta farkl›laflm›fl tedaviler kapsam›nda bilgi vermeyi amaçlar. Psikolojik de¤erlendirme halen birçok biçimde uygulanmaktad›r. ‹zlem, tan›sal/tedavi planlama de¤erlendirmeleri ve nöroifllevsel/nöropsikolojik de¤erlendirmeler en s›k uygulanan de¤erlendirme biçimleridir. Psikolojik De¤erlendirmelerde Kültürel Faktörler Daha önce tan›mlanan psikolojik testlerin sonuçlar› hastan›n kültürü, alt kültürü, cinsiyeti, yafl›, dilsel bütünlü¤ü ba¤lam›nda dikkatle de¤erlendirilmelidir. Çok kültürlü De¤erlendirme (Ridley ve ark., 1998) klinisyenleri kültürel verileri de¤erlendirme süreci içerisine anlaml› flekilde dahil etmeyi amaçlayan esnek ve pragmatik/kullan›fll› bir klinik süreçtir. Bu sürecin dört faz› Tablo 6-3’te gözden geçirilmifltir. De¤erlendirmenin hedefleri De¤erlendirmenin Ana Alanlar› De¤erlendirmenin genel hedefleri flöyle s›ralanabilir: 1. Psikiyatrik bozuklu¤un izlenmesi 2. Klinik görüflmeyi takiben tan›sal belirsizli¤in ayd›nlat›lmas› 3. Belirtilerin fliddeti ve di¤er güçlüklerin belirlenmesi 4. Hasta direncinin de¤erlendirilmesi 5. Farkl› tedavi protokolleri ile ilgili bilgilendirme yap›lmas› 6. Bir tedavi durumu konusunda hastaya rol-teflviki yap›lmas› 7. Zaman içerisinde tedavi etkisinin izlenmesi 8. E¤itim planlamas› konusunda ö¤renmenin önündeki engellerin de¤erlendirilmesi 9. Bak›m sistemlerinin maliyet-etkinliklerinin ve kalitesinin de¤erlendirilmesi Eksen I Konstelasyonlar› ve ‹liflkili Belirtilerin De¤erlendirilmesi Psikiyatrik terminolojinin yenilenmesi görüflmeler ve öz bildirimlere dayal› de¤erlendirme araçlar›n›n gelifltirilmesine yol açm›flt›r (Tablo 6-4). Belirtilerin Genifl Kapsaml› Olarak Ölçümü Minnesota Çok Yönlü Kiflilik Envanteri Minnesota Çok Yönlü Kiflilik Envanteri (MMPI; Hathaway ve McKinley, 1967) ve halefi MMPI-2 (Hathaway ve McKinley, 1989), muhtemelen halen en yayg›n olarak kullan›lan de¤erlendirme araçlar›d›r. MMPI’›n bu denli genifl kullan›m›n›n en önemli nedenleri etkinli¤i (hasta testi almak için 1-2 saatini harcar ve ard›ndan bilgisayar puanlamas› yap›l›r), testle toplanan kapsaml› veriler, temelde normal de¤erlere dayal› olmas›, hastan›n test almaya karfl› tutumunu belirleyen geçerlik ölçeklerinin kullan›lmas› ve kültürler aras› geçerli¤inin etkileyici olmas›d›r. Bir kiflilik testi olarak s›n›fland›r›l- Klinik Olarak Seçilebilecek Yollar Bilgimizin bu noktas›nda, hastay› de¤erlendirme için göndermeden önce, psikiyatristin hastan›n hangi DSMIV-TR (Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000) ölçütünü (hem Eksen I hem Eksen II’de) karfl›lad›¤› ile ilgili bilgi