B Ö L Ü M 20 Somatoform Bozukluklar SEAN H. YUTZY, M.D. BROOKE S. PARISH, M.D. Çeviri: Dr. ERCAN ABAY SM-IV-TR’da (Amerikan Psikiyatri Birli¤i 2000), somatoform bafll›¤› alt›nda yer alan bozukluklar; somatizasyon bozuklu¤u, farkl›laflmam›fl somatoform bozukluk, konversiyon bozuklu¤u, a¤r› bozuklu¤u, hipokondriyazis, beden dismorfik bozuklu¤u ve baflka türlü adland›r›lamayan (BTA) somatoform bozukluk rezidüel kategorisidir. D Somatizasyon Bozuklu¤u Tan›m ve Klinik Görünüm Somatizasyon bozuklu¤u en yayg›n somatoform bozukluktur. Tan›mland›¤› üzere, somatizasyon bozuklu¤u birçok vücut sistemini etkileyen bir polisemptomatik bozukluktur. Di¤er özgül somatoform bozukluklar›n›n (örn., konversiyon bozuklu¤u ve a¤r› bozuklu¤u) belirtileri somatizasyon bozuklu¤u tan› ölçütleri aras›nda yer al›r (Tablo 20-1). Tan› Ay›r›c› Tan› Cloninger (1994)’e göre, somatizasyon bozuklu¤u ile bedensel hastal›¤›n ay›rt edilmesinde 3 pratik bulgu vard›r: 1) birçok organ sisteminin tutulmas›, 2) erken bafllang›ç ve yap›sal anormalliklere iliflkin bedensel belirtiler geliflmeksizin kronik seyir ve 3) düflünülen bedensel bozuklu¤a iliflkin karakteristik laboratuvar bulgular›n›n olmamas› (Tablo 20-2). Bu bulgular, ayr›nt›l› analizle etiyolojideki kar›fl›kl›¤›n ortadan kalkt›¤› olgularda dikkate al›nmal›d›r. Klinisyen somatizasyon bozuklu¤u ile kar›flalabilecek baz› t›bbi bozukluklar› da bilmelidir (Tablo 20-3). Cloninger (1994)’e göre, somatizasyon bozuklu¤unun ay›r›c› tan›s›nda 3 psikiyatrik bozukluk dikkate al›nmal›d›r: anksiyete bozukluklar› (özellikle, panik bozuklu¤u), duygudurum bozukluklar› ve flizofreni. En zor ayr›m, anksiyete bozukluklar› ile somatizasyon bozuklu¤u aras›ndad›r. Yayg›n anksiyete bozuklu¤u bulunan kifliler, genellikle somatizasyon bozuklu¤u hastalar›nda da bulunabilen ço¤u bedensel yak›nmalara sahip olabilir. Anksiyete bozuklu¤u olan bireyler de, somatizasyon bozuklu¤u ile benzer ortak hastal›k endifleleri ve hipokondriyak yak›nmalar gösterebilir. Benzer flekilde, somatizasyon bozuklu¤u olan hastalar da s›kl›kla panik (anksiyete) ataklar› bildirirler. Histriyonik kiflilik özellikleri, konversiyon ve dissosiyatif belirtiler, cinsel ve menstrüel sorunlar ve toplumsal ifllevsellikte bozulma olmas› halinde somatizasyon bozuklu¤u tan›s› desteklenir (Cloninger 1994). Ayr›ca, cinsiyet dikkate al›nmal›d›r, çünkü erkekler somatizasyon bozuklu¤una göre anksiyete bozukluklar›na sahip olmas› çok daha olas›d›r. Duygudurum bozukluklar›, özellikle depresyonu olan hastalar somatik yak›nmalara sahip olabilir. Ancak, duygudurum bozuklu¤unun baflar›l› tedavisiyle bu belirtiler geçer, halbuki 375